Busza

W Pabianicach przyszedł na świat 6 listopada 1947 roku Jerzy Busza, poeta,  krytyk sztuki i publicysta zajmujący się fotografią w kontekście filozofii i antropologii kultury. W latach 70. współpracował z redakcjami Kultury, Fotografii, Foto, Tygodnika Kulturalnego, Projektu, Sztuki, Miesięcznika Literackiego. Był autorem książek: Wobec Fotografii, Wobec Fotografów, Wobec odbiorców Fotografii, O radości i fotografii – antyporadnik, Tak zwany poradnik – gawędy o sztuce, Tablice ogłoszeń (debiut poetycki). W latach 80. redagował własne pismo Obscura. Od 1984 roku mieszkał w Radomiu, gdzie odbywa się doroczny festiwal sztuki jego imienia. Zmarł  10 czerwca 1997 roku.

Festiwal Sztuki im. Jerzego Buszy po raz pierwszy odbył się w 2007 r., w 10. rocznicę śmierci i 60. urodzin Jerzego Buszy, przy wspólnym zaangażowaniu przedstawicieli czterech instytucji: Mazowieckiego Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie, Mazowieckiego Centrum Sztuki  Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu i Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Festiwal co roku skupia krąg przyjaciół Jerzego Buszy, ale zwraca się również do młodego pokolenia. Przede wszystkim tworzą go jednak artyści. Założeniem projektu jest prezentacja nowych tendencji w sztukach wizualnych, koncentrując uwagę na takich dziedzinach jak: fotografia, film, instalacja, multimedia.

Jerzy Lewczyński pisał: Był jednym z nielicznych, który nie tylko oddał się w pełni Fotografii, ale zostawił trwały ślad w powojennej historii każdego z fotografujących! Jego prace krytyczne i publicystyczne bardzo szybko zostały docenione w latach 70.

Lekki, przekorny styl i wdzięk jego prozy od razu zjednały mu sympatię środowiska fotograficznego.

Po równolegle uprawianej poezji, jego eseje i teksty wyróżniały się głęboką analizą, dowcipem i niekiedy  życzliwą złośliwością. Szybko został zauważony przez zarządy Federacji Amatorskich Stowarzyszeń w Polsce i w Związku Polskich Artystów Fotografików. Pojawiał się na wielu imprezach w kraju, m. in. w Warszawie, Poznaniu, Uniejowie, Gorzowie i Legnicy. Wszędzie z żywiołową radością sypał perły wśród często sfrustrowanych fotografów.

W stanie wojennym był duszą i ciałem po stronie rodzącej się Solidarności. Pamiętam jak z zapałem gromadził nagrania podziemnego Radia Solidarność oraz liczne wydawnictwa podziemne. Miał niesłychaną łatwość pisania i głęboką erudycję zapewne wyniesioną z kultury domu rodzinnego.

W 1982 roku zaczął redagować i wydawać wespół z amatorską Federacją Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce biuletyn Obscura. Dzisiaj biały kruk! Byliśmy zaskakiwani skalą wiedzy Jurka o fotografii oraz przybliżaniem światowych trendów i nurtów z pogranicza Fotografii i Filozofii. Dziwne, ale dziś młodym adeptom sztuki fotograficznej to zdaje się być niepotrzebne. To jednak pozory. Wcześniej czy później każdy z dojrzałych twórców Fotografii musi stanąć wobec problemów sztuki.

Pokonywał niezliczone trudności edytorskie, walczył często z obowiązującą interpretacją polityczną  artystycznych wydarzeń. Jego niesłychana życzliwość dla ludzi i przyjaciół często dokuczliwie go dotykała.

Właściwie obszar naszej Fotografii był dla Jerzego Buszy za mały! Gdyby znalazł się w Nowym Jorku czy Paryżu byłby inaczej dostrzeżony i ceniony! Trzeba dużej pracy by zebrać wszystkie fakty dotyczące Fotografii i jego krótkiego życia. Wierzę, że jednak taka książka powstanie.

Warto przypomnieć kilka pozycji wydawniczych też już nieosiągalnych:

Tablica ogłoszeń – debiut poetycki z 1980 r. Wydawnictwo Morskie, Gdańsk.

Wobec Fotografii – 1981, Wydawnictwa COMuK, Warszawa.

Obscura 74 numery PFSFwP (1982-1988).

Wobec Fotografów – 1981, Wydawnictwa COMuK, Warszawa,

O radości i fotografii – antyporadnik (wraz z Wojciechem Tuszko) -1986, Wydawnictwa COMuK, Warszawa,

Tak zwany poradnik – gawędy o sztuce – 1987, Wydawnictwa COMuK, Warszawa,

Wobec odbiorców Fotografii – 1990, Wydawnictwa COMuK, Warszawa,

Teksty w pismach i periodykach: FOTO-magazyn, FOTOGRAFIA – kwartalnik, KULTURA, TYGODNIK KULTURALNY, PROJEKT, SZTUKA, Miesięcznik Literacki i inne.

Cytaty z Antyporadnika:

„Bo w gruncie rzeczy, to co musimy pojąć, to musimy zrozumieć na wskroś naturę    Fotografii …”

„Człowiek bowiem jest ciągle zawieszony pomiędzy uciekającym w niepamięć i historię czasem przeszłym, a nie dającym się przewidzieć czasem przyszłym…”

„Fenomen fotografii polega na tym, że w rezultacie jej użycia otrzymujemy jak gdyby „obraz” zawartości ludzkiej wyobraźni z momentu wykonania fotografii…”

„A zatem fotografie nie są tylko widokami rzeczywistego świata, ale również relacją tego, co w chwili wykonania zdjęcia dosłownie mieliśmy w głowach…”

„W dzisiejszym współczesnym rozumieniu – umieć fotografować – to znaczy stwarzać takie okoliczności odbioru fotografii, by widz  mógł zrozumieć je zgodnie z intencjami autora …”

„Pamiętając o tym nigdy, przenigdy fotograf nie wyrzuca żadnych negatywów! Moje archiwum świadczy o mnie…”

„Fotografia może służyć do poznawania siebie, jest także instrumentem poznawania świata…”

Jego poetycka dusza miała znacznie więcej możliwości opisywania świata niż krytyka fotograficzna. Wiersze są wstrząsające i wydane stałyby się złotym piaskiem naszej poezji. Wielu polskich fotografów zawdzięcza Jurkowi Buszy wiele! Od ocen dogłębnych i penetracyjnych po uwagi skierowane i nieznane samym twórcom (…).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Busza

https://faf.org.pl/pl/node/471?q=pl/node/471

Autor: Sławomir Saładaj