Lekcje

Wątki pabianickie możemy odnaleźć w amerykańskich projektach edukacyjnych. Na przykład Theresa Brozovic oraz Cheryl Naslund, nauczycielki w Union Endicot High School w Endicot, NY prowadzą lekcje dotyczące Holokaustu i historii. Podczas zajęć (styczeń 2013), które mają zindywidualizować anonimowe liczby ofiar, posługują się zdjęciami przedstawiającymi stosy butów po zamordowanych osobach, zgromadzone w Pabianicach, Auschwitz i na Majdanku.

T. Brozovic pisze w scenariuszu zajęć: W czasach Holokaustu dobór butów mógł oznaczać różnicę między życiem a śmiercią. Które buty wybralibyście, ze wszystkich jakie macie w domu, mając jedynie 10 minut na przygotowanie się do drogi? Nauczyciel powinien ułożyć stertę butów odpowiadającą liczbie uczniów w klasie. Jak wysoka jest sterta butów 25 uczniów? Napiszcie tekst o swoich butach, który będzie zawierał ich charakterystykę.

Uczniowie oglądają zdjęcie góry butów zebranych w sortowni/obozie pracy w Pabianicach.

Zadania dla uczniów: przyjrzyjcie się butom. Spróbujcie oszacować ich liczbę; ile ofiar przybyło w tych butach do obozu? Napiszcie pięciowierszowy wierszyk (ciquains) na temat stosu butów, np.

Pile
Many shoes
It continues growing
The owners are gone
Murder

Nauczycielki w zapale edukacyjnym nie zauważyły, iż w Pabianicach nie było obozu zagłady. Znajdowała się tutaj natomiast sortownia dobytku, jaki pozostał po ofiarach Holokaustu zamordowanych w Chełmnie nad Nerem. Zdjęcia z obozu pracy przymusowej w Pabianicach wykonał w 1942 r. Walter Genewein, który był także fotografem getta łódzkiego. W 1987 r. zdjęcia te zostały odnalezione w jednym z wiedeńskich antykwariatów, W sieci można zobaczyć kilkanaście, unikalnych, kolorowych zdjęć z Pabianic, które ukazują Żydów zatrudnionych przy sortowaniu i magazynowaniu odzieży, pościeli, przedmiotów gospodarstwa domowego oraz ciekawsze przykłady dobytku, np. obrazy, kosztowności ukryte w obcasach etc. Pabianice przypadkiem stały się jedną z ikon Holokaustu.

Nieco inne zajęcia przeprowadziła Kate Roughen z uczniami w Kalifornii w 2008 r., o czym informował The Virginian-Pilot.

Jesse zawsze zajmowała ostatnie miejsce w klasie. Nigdy nie przykładała się szczególnie do pracy, mówiła jej nauczycielka. Nigdy nie wykazywała aktywności w szkole. Aż nadeszły listy …

Jesse była uczennicą w szkole średniej w San Pedro, Kalifornia. Kate Roughen, 28 lat, uczyła tam przez dwa lata. Jej ostatnia lekcja o Holokauście z nieoczekiwanym odniesieniem do dwó ch ocalałych osób, które są mieszkańcami Virginia Beach ożywiła Jesse i wzbudziła entuzjazm klasy, który przeszedł najśmielsze oczekiwania nauczycielki.

- Oni uświadomili sobie, że są wolni i odpowiedzialni za swoje życie – powiedziała Roughen. Lekcja miała przygotować do odbioru filmu dokumentalnego z 2004 r. „Spinacze” Film opowiada o uczniach stanu Tennessee, którzy zebrali 11 milionów spinaczy biurowych, aby pokazać, że podczas Holokaustu zginęło 11 milionów ludzi, w tym 6 milionów Żydów i 5 milionów Romów, Sinti, gejów, oraz innych ofiar. W Norwegii spinacze biurowe symbolizowały opór przeciwko okupacji nazistowskiej..

Gdy Roughen dowiedziała się, że matka jej kolegi, Lind Dadon zna ocalałych z Holokaustu mieszkańców Beth Shalom Village w Virginia Beach, natychmiast postanowiła wykorzystać tę sposobność, aby skłonić ich do podzielenia się swoimi przeżyciami z uczniami jej klasy.

W maju, Dadon przysłała uczniom w Kalifornii film z wypowiedziami ocalałych – Ruth Lida, 85 i Abe Zimmerman, 88 l. Ruth nie lubi opowiadać o sobie. Jednak teraz uczyniła wyjątek. Mówiła wolno, chropawym głosem, który przykuwał uwagę. Ruth wychowała się w Krakowie, Polska, gdzie jej ojciec miał fabrykę cukierków, która pozwalała na dostatnie życie rodziny. Nigdy nie zapomni daty, która wszystko zmieniła: 2 września 1939 r. - Przyjechali na motocyklach. Nikt się ich nie spodziewał – mówiła. - Nikt. Miała 16 lat. Starsza siostra została zastrzelona w 1941 r ponieważ nie posiadała przy sobie dowodu tożsamości. Później zginął jej ojciec (…)

Wzmianka o Holokauście zmobilizowała również do wypowiedzi Abe Zimmermana z Pabianic. - Byłem w Auschwitz, 3,5 miliona osób przestało istnieć. Pięciu chłopców, moi przyjaciele i ja ocaleliśmy - mówi. To wie na pewno. Nie wie co się stało z jego rodziną.

Abe wychował się w polskim mieście – Pabianice, jako najstarszy spośród pięciorga rodzeństwa. W lutym 1940 r., mając 20 lat , uciekł do Białegostoku, byle jak najdalej od nazistów. Ale wtedy poczuł wyrzuty sumienia i wrócił do rodziny w Pabianicach. - Kiedy przyszedłem do domu nikogo już nie zastałem. Nie było mojej rodziny – wspomina. Został aresztowany i umieszczony w getcie. Sprzątał biura i czyścił nazistom buty za kromkę chleba. Po likwidacji getta znalazł się w obozie zagłady w Auschwitz. - Cóż mogę więcej powiedzieć o Auschwitz – mówi. - Nigdy się nie poddałem. Kręciłem się po całym obozie. Młodzi, pracowici robotnicy mieli większe szanse przetrwania.

Zimą 1944 r. naziści przenieśli go w inne miejsce. W maju 1945 r. został skierowany do Neustadt w Holstein na Bałtykiem. O włos uniknął śmierci na pokładzie Athen, jednego z trzech statków pełnych więźniów, które naziści zamierzali zatopić w morzu. Dwa pozostałe Cap Arcona i Thielbek zostały zniszczone pomyłkowo 3 maja przez samoloty brytyjskie. Athena pozostała w porcie, nietknięta. Po kapitulacji Niemiec Abe trafił do obozu dla przesiedleńców, tam też poślubił Helenę, dziewczynę z Pabianic. Wyjechali do Stanów Zjednoczonych w 1950 r. i zamieszkali w New York City. Abe prowadził sklep ze słodyczami na Bronksie do 1982 r. W 2002 r. małżonkowie przeprowadzili się do Boca Raton, Fl. Mieli dwoje dzieci , Sola, 60 l.. i Leonarda, 54 l.

Uczniowie z Kalifornii napisali listy do Ruth i Abego. Jesse, uczennica z ostatniej ławki zaczęła swój list do Ruth następująco: hello, piszę, bo mi kazali w szkole, ale nie mam wiele do powiedzenia. Później Jesse zmieniła nieco ton: Ja bym zrezygnowała z życia, będąc na twoim miejscu. Ty jednak się nie poddałaś i dzielnie zniosłaś wszelkie przeciwności.

Ruth poczuła wielką sympatię do Jesse ponieważ ona także lubi mówić wprost to co myśli – pisała Dadon. - Ona uważa, że Jasson posiada rzadką zdolność rozpoznawania charakterów ludzkich, którą spożytkuje kiedyś, stając się psychologiem lub detektywem. Słowa te sprawiły natychmiastową przemianę Jesse – mówi Roughan. - Odrobina zaufania pozwoliła jej uwierzyć w siebie. Jesse napisała nawet podziękowanie do Dadon: Jestem szczęśliwa, czytając słowa Ruth ponieważ powiedziałam niedawno moim rodzicom, że chciałabym zostać psychologiem albo detektywem, ale spotkał mnie tylko śmiech z ich strony. Powiedzieli, że nie mam szans i nie potrzebnie chodzę po ziemi.

Listy do Abego. Simone: Abe, zawsze myślałam o samobójstwie. Teraz gdy poznałam twoje losy zmieniłam zdanie. Moje problemy stały się mniej istotne i trywialne. Anthony: Zadziwia mnie, że potrafiłeś ułożyć sobie życie po utracie całej rodziny. Ja bym nie dał rady.

Dadon, 60 l., odczytała listy uczniów Abemu i Ruth. Zapisała ich odpowiedzi i wysłała do Kalifornii. Kontakt z ocalałymi został także podtrzymany poprzez wymianę nagrań DVD oraz filmików z wypowiedziami Abego i Ruth umieszczonymi na You Tube.

W jednej z wypowiedzi Abe mówi uczniom: Najstraszliwszą rzeczą na świecie jest nienawiść. Nienawiść to największe zło. Roughen pragnie, aby ta lekcja przyniosła właściwe owoce. - Rozmawialiśmy w szkole jak bardzo nienawiść jest zaraźliwa. Gdyby Niemcy nie poparli Hitlera, to Abe i Ruth żyliby zapewne w swoich miejscowościach w otoczeniu licznej rodziny. Lekcja się zakończyła, ale siedmioro uczniów zamierza nadal korespondować z ocalałymi – mówi Roughen. Abe chciałby spotkać się z uczniami, ale najbliżsi zabraniają ze względu na zły stan jego zdrowia. Abe jednak mówi, że pójdzie nawet do Kalifornii, jeśli będzie musiał, żeby zobaczyć nastolatków, którzy poruszyli jego serce. (Abe Zimmerman odszedł na zawsze w kwietniu 2012)

http://pilotonline.com/news/

Autor: Sławomir Saładaj