Imieniny Wodza

W okresie międzywojennym w Pabianicach obchodzono z wielkim entuzjazmem imieniny Marszałka Józefa Piłsudskiego, które przypadały 19 marca. Gazeta Pabjanicka – nr 12, 1934 r. na pierwszej stronie opublikowała kronikę wydarzeń „Dowody czci i miłości dla Wodza złożyły Pabjanice w dniu imienin Marszałka Piłsudskiego”.

Od wielu lat Pabjanice uroczyście i spontanicznie święcą dzień 19 marca, dzień imienin Komendanta i Wodza Narodu Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Z każdym rokiem miasto przybiera w dniu tym bardziej radosny i uroczysty wygląd. Już w niedzielę 18 marca Pabjanice zaczęły stroić się w uroczyste szaty. Na gmachach publicznych i na domach prywatnych załopotały flagi państwowe. W wielu oknach pojawiły się portrety Marszałka, spowite zielenią i barwami narodowymi. Wiele gmachów pięknie iluminowano.

Capstrzyk

O godz. 6.30 z placu Straży Pożarnej wyruszyły w trzech kierunkach oddziały przysposobienia wojskowego, strzelca, policji i straży pożarnej na czele z orkiestrami. Po przemaszerowaniu ulicami miasta wszystkie oddziały ustawiły się w czworobok około Pomnika Niepodległości. Cały przyległy teren zajęły tłumy publiczności. Orkiestra Kruschender podczas ustawiania się nadciągających na plac pomnika oddziałów wykonała kilka utworów muzycznych. Do zebranych tłumów ze stopni pomnika wygłosił okolicznościowe przemówienie p. Józef Sajda.

Otwarcie ulicy Peowiaków

Następnie wszystkie oddziały i tłumy publiczności udały się ulicą Warszawską na uroczystość otwarcia nowej ulicy łączącej ulicę Warszawską z ulicą Tuszyńską (obecnie P. Skargi). Tutaj przy nowo wzniesionym pięknym gmachu p. Kraja odbyła się uroczystość otwarcia ulicy Peowiaków (obecnie 3 Maja). P. Feliks Papiewski w mocnych słowach podkreślił rolę Peowiaków w dziele wyzwolenia Ojczyzny z kajdan niewoli, poczem p. komisarz R. Jabłoński (zarządca komisaryczny miasta Pabianic w latach 1933-1934) odsłonił tablicę z nazwą ulicy. Chór Związku Strzeleckiego pod batutą p. Freislera wykonał „Legjony” poczem nastąpiło rozwiązanie capstrzyku.

Poniedziałek dnia 19-go marca

Już o godz. 9-ej zaczęły nadciągać delegacje ze sztandarami do kościoła św. Mateusza, gdzie o godz. 10-tej ks. dziekan dr Lewandowicz odprawił uroczyste nabożeństwo. Po nabożeństwie uformował się na ulicy Grobelnej imponujący pochód, który przemaszerował ulicą Kilińskiego i Zamkową. Przed Pomnikiem Niepodległości defiladę oddziałów odebrali p. komisarz Jabłoński i dr Eichler, prezes BBWR. Starsze klasy szkół powszechnych udały się do Kina Miejskiego, a szkoły średnie do kina Luna, gdzie odbyła się piękna akademia.

Uroczysta akademia

Wieczorem w pięknie udekorowanej sali Kina Miejskiego odbyła się uroczysta akademia. Sala formalnie zabita publicznością. W pierwszych rzędach zasiedli przedstawiciele władz i organizacji społecznych. Akademię otworzył krótkiem zagajeniem p. dr Eichler, prezes Komitetu. Następnie piękny referat o dziejowej roli Marszałka Piłsudskiego wygłosił p. pułk dr Eile z Warszawy. Występy chóru Związku Strzeleckiego i młodej orkiestry symfonicznej Związku Rezerwistów wypełniły dalsze punkty programu. Akademię uświetniła swoim występem p. Fotygo-Żebrowska, b. artystka Opery Poznańskiej. Na zakończenie wystąpiły w efektownie ujętym żywym obrazie uczennice Państwowego Gimnazjum im. Królowej Jadwigi. Całość akademii wypadła doskonale. Zwracało uwagę wspaniałe udekorowanie sceny. Tegoroczny obchód Imienin Marszałka Piłsudskiego świadczy o wielkiem umiłowaniu przez ludność naszego miasta osoby Wodza Narodu.

Akademia w świetlicy robotniczej Z.P.O.K.

W dniu 19 marca Zarząd Świetlicy zorganizował uroczystą Akademię ku czci Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Program tej uroczystości był nadzwyczaj dobrze pomyślany. Chór świetlicy pod kier. p. Wołosówny wykonał pieśni okolicznościowe „Legjony”, „Wivat”, Hymn narodowy i inne deklamacje patriotyczne wypadły bardzo dobrze, a taniec „Krakowiak” wprowadził tyle życia i zyskał tyle sympatii,iż zespół tańczących musiał go powtórzyć. Żywy obraz, wyrażenie hołdu Marszałkowi, wytworzył bardzo podniosły nastrój. Kierowniczka Świetlicy. p. H. Bąclerówna w przystępnych słowach opowiedziała o czynach wielkiego Polaka, podkreślając dwa ważne momenty: wskrzeszenie Polski z pomocą oręża i pracę pokojową dla Wolnej ojczyzny. Jego hasło pokoju nie zatrzymuje się na granicach Polski. Człowiek w mundurze wojskowym – pierwszym realnym rzecznikiem pokoju. Trzeba jeszcze zaznaczyć, że między sceną , a publicznością wytworzył się tak miły stosunek, jakaś dziwna wspólnota, że czuliśmy się silni. Mimo woli cisnęły się myśli: „Jest tyle sił w narodzie”.

Echa Imienin Marszałka

W ub. niedzielę w Ochronce Katolickiej przy ul. św. Jana odbyła się uroczystość ku czci Marszałka. Deklamacje, śpiewy, krakowiak złożyły się na miłą całość. Sierotki ze swobodą i przejęciem wykonały swe popisy. Na specjalną uwagę zasługuje referat, wygłoszony przez starszą wychowankę A. Wojcieszkównę, uczennicę Seminarium Nauczycielskiego. Po akademii nastąpiło otwarcie świetlicy i biblioteki, przeznaczonej dla wychowanków zakładu. Ks. dziekan dr Lewandowicz złożył na bibliotekę 50 zł.

W dniu 19 b. m. w południe w Szkole Rzemiosł im. Kilińskiego, odbyła się uroczystość ku uczczeniu Marszałka Piłsudskiego. Na całość złożyły się śpiewy, deklamacje oraz obrazek sceniczny obrony Lwowa. Pomysłowo i udatnie wypadł życiorys Józefa Piłsudskiego, wypowiedziany kolejno przez 10 uczniów, z których każdy opowiedział fragment z życia Marszałka, poczynając od Jego dzieciństwa, aż do dnia dzisiejszego.

W okresie międzywojennym społeczność lokalna w znacznym stopniu była zafascynowana postacią Józefa Piłsudskiego oraz jego żołnierzami. Uwielbiano mundury, przemarsze i patriotyczny patos. Mieszkańcy uczestniczyli aktywnie w organizowaniu efektownych uroczystości upamiętniających marszałka. O imprezach tych informowała prasa łódzka.

Z Pabianic telefonują: W związku z mającymi się odbyć w bieżącą sobotę uroczystościami imieninowymi ku czci marszałka Piłsudskiego. Pabianice przygotowują się szybko do tego, aby złożyć należyty hołd pierwszemu Marszałkowi Polski. Wybrany komitet kończy już prace przygotowawcze. Uroczystości imieninowe rozpoczną się w piątek o godzinie 7-ej wieczorem capstrzykiem na ulicach miasta oraz defiladą honorowej kompanii strzeleckiej. Pochód strzelców rozwiąże się przed bogato iluminowanym ratuszem. W sobotę z rana rozpoczną się ćwiczenia „Strzelca”, następnie uroczysta Msza i defilada zakończy obchód, po południu o godzinie 4-ej w sali kina miejskiego (obecnie kino TOMI) odbędzie się uroczysta akademia, zaś wieczorem o godzinie 7-ej koncert orkiestr miejscowych przed magistratem (dwór kapituły krakowskiej). (Łódzkie Echo Wieczorne, 17.03.1927 r.)

Chór Związku Legionistów w Pabianicach wyodrębnił się ze Związku Legionistów i utworzył samodzielną placówkę organizacyjna pod nazwą: „Chór imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego w Pabianicach”. Zadaniem chóru będzie szerzenie przez pieśń miłości Ojczyzny i kultu dla czynu zbrojnego Legionistów, jak również innych formacji wojskowych, walczących o wolność i potęgę Państwa Polskiego. W tym celu kierownictwo chóru ma zamiar nawiązać ścisły kontakt z organizacjami kulturalno-oświatowymi i społecznymi na terenie Pabianic, aby przyjść im z pomocą przy organizowaniu wieczorów wokalnych, akademii itp. przez wypełnianie części programu własnymi produkcjami. W skład tymczasowego Zarządu Chóru wybrani zostali pp. Presler Kazimierz, Kokociński Julian, Koziara Jan, Lewandowski Stanisław, Maciszewski Władysław i Olejnik Tadeusz. (Echo, 27.03.1931 r.)

Onegdaj z inicjatywy Związku Strzeleckiego w Pabianicach odbyło się posiedzenie organizacyjne komitetu, którego zadaniem będzie powołanie do życia ogólnomiejskiego komitetu obchodu dnia 19 marca oraz opracowanie programu. Na powyższym wstępnym posiedzeniu opracowano w ogólnych zarysach program uroczystości i w dniu 19 lutego postanowiono zwołać posiedzenie komitetu szerszego do którego zostaną zaproszeni przedstawiciele władz, instytucji oraz społeczeństwa.

Jednocześnie uznano za konieczne powołanie stałego komitetu obchodowego, który działając w permanencji zajmowałby się obchodem wszystkich uroczystości narodowych i państwowych w ciągu najbliższych trzech lat. Projekt ten omówiony zostanie na posiedzeniu w dniu 19 lutego. (Republika, 10.02.1932 r.)

Prace przygotowawcze komitetu obchodu imienin Marszałka Piłsudskiego są na ukończeniu. Ostateczny program uroczystości obejmuje:

18 marca: Capstrzyk (przemarsz) orkiestr i Przysposobienia Wojskowego.

19 marca: Uroczystości szkolne, nabożeństwa dla szkól.

20 marca: Nabożeństwo w kościele NMP. Defilada. Zaprzysiężenie strzelców na placu Generała Dąbrowskiego (obecnie Stary Rynek). Akademia w kinie miejskim. Konkursowy marsz w maskach przeciwgazowych. (Republika, 18.03.1932 r.)

W związku z imieninami Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Pabianicach jak corocznie odbędzie się cały szereg uroczystości ogólnych, w których udział weźmie całe społeczeństwo. Dziś po nabożeństwie i defiladzie nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablic w Gimnazjum Męskim im. J. Śniadeckiego (ul. Pułaskiego14). Jedna tablica posiada popiersie Marszałka Piłsudskiego, na drugiej zaś wyryte są imiona i nazwiska wychowanków uczelni poległych w obronie Ojczyzny.

W uroczystości wzięły udział miejscowe związki wojskowe ze sztandarami oraz delegacje stowarzyszeń. Odsłonięcia dokonał przedstawiciel władzy państwowej. Na zakończenie w salach gimnazjum odbyła się uroczysta akademia. ( Echo, 19.03.1935 r.)

Komitet obchodu imienin Marszałka Piłsudskiego z dr. Witoldem Eichlerem na czele przeprowadził na szeroką skalę zakrojoną akcję wysyłania pocztówek z życzeniami do Marszałka Piłsudskiego. Szkoły powszechne w Pabianicach wysłały 2 tysiące pocztówek, zaś społeczeństwo dorosłych 5 tysięcy pocztówek. Program obchodu imienin obejmuje capstrzyk w dniu 18 marca oraz wieczorną akademię, urządzoną przez miejscowe Seminarium Nauczycielskie, a w dniu 19 marca nabożeństwo, defilady, akademie szkolne i wieczorne – dla dorosłych. (Republika, 11.03.1931)

Obchód imienin Marszałka Piłsudskiego odbędzie się w Pabianicach w dniach 18 i 19 bm. Natomiast w gminach wiejskich powiatu łaskiego obchody te odbędą się w najbliższą niedzielę. Na Maderę wysłano dotychczas z Pabianic z górą 2.000 pocztówek z życzeniami dla Marszałka Piłsudskiego. W dniu dzisiejszym rozpoczęło się już przekazywanie na Maderę licznych depesz z życzeniami od miejskich instytucji. (Republika, 18.03.1931)

https://polona.pl/

Autor: Sławomir Saładaj