Midler
A pomniejsz czcionkę A standardowy rozmiar A powiększ czcionkęW 2000 r. Robert Adamek, historyk z Muzeum Miasta Pabianic opublikował w Nowym Życiu Pabianic biogram Michała Midlera, lekarza z Pabianic, który został zamordowany w Katyniu. Dzięki zasobom Internetu możemy obecnie odtworzyć także historię jego najbliższej rodziny.
Michał MIDLER
Wśród pabianiczan zamordowanych w Starobielsku przez radzieckie służby NKWD w 1940 r. znalazł się lekarz dentysta, pochodzenia żydowskiego Michał Midler.
Urodził się w Warszawie 16 czerwca 1897 r. w rodzinie wyznania mojżeszowego. Jego rodzicami byli Zazarus i Czesława Midlerowie. Studiował w Warszawie, gdzie w 1917 r. uzyskał dyplom lekarza dentysty. Związek małżeński zawarł we Lwowie 14 kwietnia 1921r. Jego żoną została Genia Wepper, córka Abrama i Chany, urodzona 27 sierpnia 1898 r. we Lwowie. W Warszawie 27 czerwca 1927 r. przyszła na świat ich córka Maria. Rodzina Midlerów na krótko przeniosła się do Częstochowy. Stamtąd przybyli do naszego miasta, gdzie osiedlili się na stałe. W 1928 r. mieszkali przy ul. Zamkowej 37. W Pabianicach 7 listopada 1929 r. urodziła się ich druga córka, Halina.
Do wybuchu II wojny światowej Michał Midler pracował jako lekarz- dentysta. W 1928 r. przyjmował pacjentów razem z Felicją Babad z Łodzi. W tym czasie pełnił także funkcję kierownika ambulatorium Kasy Chorych w Pabianicach. W 1937 r. był kierownikiem Przychodni Lekarsko-Dentystycznej dla młodzieży i dorosłych przy ul. Pułaskiego 3. Ogłaszał się często w ,,Gazecie Pabianickiej''.
Prawdopodobnie w 1939 r. został zmobilizowany do wojska polskiego. W nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej i został wywieziony do obozu w Starobielsku. Stamtąd nadesłał kartę pocztową do swego przyjaciela, dr. M. Krantza w Nowym Jorku, datowaną 10 stycznia 1940 r. W korespondencji tej donosił, że ,,jest żywy i zdrowy'' i podawał adres swego szwagra Tadeusza Weppera we Lwowie.
Wiosną 1940 r. został wywieziony do siedziby NKWD w Charkowie i zamordowany. Jego nazwisko widnieje na liście więźniów Starobielska pod poz. 2255. Zginął w wieku 42 lat.
Jedyną pamiątką dotyczącą lekarza Midlera, a zachowaną w Muzeum Miasta Pabianic, jest fotografia z 21 lutego 1931 r.
Źródło:
Robert Adamek, Lekarz Midler, „Nowe Życie Pabianic na niedzielę”, nr 25, 7 VII 2000.
Na fałszywych papierach: determinacja matki
27 czerwca 1928 - w Warszawie na świat przychodzi Maria Midler. Jej rodzice to Eugenia i Michał Midlerowie. Jest drugim dzieckiem spośród trójki rodzeństwa. Starszy brat Jerzyk umiera we wczesnym dzieciństwie. Najmłodszą siostrą jest Halina.
1929-1939 - rodzina przeprowadza się do Pabianic, Polska. Michał pracuje jako dentysta. W 1939 zostaje powołany do armii polskiej w stopniu kapitana. Aż do 1941 nie był znany jego los. Okazało się, że zginął z rąk sowieckiego NKWD, poprzednik KGB, w masakrze oficerów polskich w lesie katyńskim.
1939-1940 - Eugenia, po zajęciu polski przez Niemców, wraz z dwoma córkami i teściami ucieka z Pabianic do Warszawy, mając nadzieję, iż zachowa anonimowość w wielkim mieście.
Listopad 1940 – wrzesień 1942 – rodzina trafia do warszawskiego getta. Pracują przy produkcji mundurów. Eugenii udało się przemycić do getta złote monety w formie guzików do płaszcza. Będąc żoną polskiego oficera, Eugenia może od czasu do czasu wychodzić z getta, z pozwoleniem na zakup żywności i odzieży. Jednakże wyprawy do miasta stają się dla niej coraz bardziej niebezpieczne.
Wrzesień 1942 – październik 1942 – w miarę selekcji Żydów przeznaczonych do deportacji, Eugenia coraz bardziej obawia się o swoje córki. Któregoś razu Maria zamiast do ekipy robotniczej zostaje przypisana do innej grupy. Eugenia przypuszcza, że córka pojedzie do obozu koncentracyjnego. Poleca jej, aby wykorzystując nieuwagę strażników, stanęła przy niej Pewnego dnia Eugenia z trudem wróciła do getta. Rodzina rozważała różne sposoby przetrwania. Ostatecznie wszystkie trzy zostały wyprowadzone poza getto w grupie robotników.
Październik 1942 – listopad 1942 - .za amerykańskie, złote monety przeszmuglowane z getta zdobywają fałszywe dokumenty. Uchodzą za chrześcijanki, polskiego pochodzenia o nazwisku Malinowski. Przez parę tygodni przebywają u znajomych po aryjskiej stronie. Dowiadują się wkrótce, że mieszkanie jest pod obserwacją. W obawie przed odkryciem prawdy opuszczają to mieszkanie.
Listopad 1942 – październik 1943 – 14-letnia Maria otrzymuje pracę w gospodarstwie rolnym. Jednak Eugenia i Halina znajdują zatrudnienie w Boetzow -West pod Berlinem. Pracują w firmie wytwarzającej wiertła dentystyczne. Dzięki swej pomysłowości Eugenia doprowadza do połączenia rodziny. Rosjanka zatrudniona w tej fabryce chce pracować w gospodarstwie rolnym. Eugenia sugeruje jej zamianę miejsc pracy z Marią. Zamiar ten udaje się zrealizować. Wszystkie trzy otrzymują identyfikatory fabryczne.
Listopad 1943 – kwiecień 1945 – mieszkają w baraku poza terenem fabryki, w której pracuje tylko 5 innych Żydów. Na wieść o nadchodzącej Armii Czerwonej fabryka zostaje ewakuowana. Rodzina postanawia ukrywać się.
28 kwietnia 1945 - przychodzą Rosjanie, rodzina odzyskuje wolność i wraca pociągiem towarowym do Pabianic, Polska. Odnajdują umeblowane mieszkanie, opuszczone przez Rosjankę pochodzenia niemieckiego.
Maj 1945 – lipiec 1945 – ze względu na silne uprzedzenia i antysemityzm panujące w Pabianicach postanawiają wyjechać do Niemiec.
Lipiec 1945 – 1951 – rodzina przyjeżdża do ośrodka dla przesiedleńców na obrzeżu Monachium. 17-letnia Mieszka wraz z Eugenią i Haliną w domu prowadzonym przez Międzynarodową Organizację ds. Uchodźców. Maria podejmuje naukę w szkole dentystycznej, gdzie poznaje ocalałego z Holokaustu Artura Grossa..
29 października 1949 – odbywa się ślub Marii (24 l.) i Artura Grossa w Fohrenwald.
Luty 1951 – po ukończeniu szkoły dentystycznej, korzystając z zaproszenia do USA, Maria i Artur udają się do Bremerhaven. 19 lutego 1951 na statku General S. D. Sturgis przybywają do Nowego Jorku. Wcześniej , w 1949 do Nowego Jorku przyjechała Eugenia, do której w 1950 dołączyła córka Halina z mężem Frankiem Ruttnerem.. Cała rodzina zamieszkała w jednym domu na Brooklynie.
1951-1956 - mieszkają w Nowym Jorku, Artur uzupełnia studia stomatologiczne na Uniwersytecie. Maria pracuje jako asystentka dentysty. Eugenia powtórnie wychodzi za mąż.
Wrzesień 1956 – rodzi się Jeffrey, pierwszy syn Marii i Artura. Artur wstępuje do armii amerykańskiej, jako lekarz wojskowy stacjonuje w Monachium.
2 stycznia 1957 - Eugenia Miidler Baum umiera w wieku 52 lat w Nowym Jorku.
12 kwietnia 1960 - w Monachium na na świat przychodzi Brian, drugi syn Marii i Artura.
1961 – Maria kończy studia stomatologiczne w Monachium, ale myśli o zmianie kariery zawodowej. Rodzina wraca do Stanów. Maria zostaje psychiatrą. Artur jest nadal stomatologiem wojskowym, zajmuje się mikrobiologią stomatologiczną w ośrodku wojskowym – Walter Reed Army Medical Center.
1974-1983 – Maria i Artur rozwodzą się w listopadzie 1974. Artur żeni się z Elisabeth McGowan w 1976. Stacjonuje w Fort Jackson, Columbia, SC. W 1983 przechodzi na emeryturę w stopniu pułkownika.
Lipiec 1989 – Jeffrey i Pamela Kay Gross zamieszkują w Columbii, SC, są okulistami, wychowują dwoje dzieci – Amel i Joel.
1997 – Maria kończy prace psychiatry w Monticello , NY i przechodzi na emeryturę. Zimy spędza w Tamarac na Florydzie. Dołącza do niej siostra Halina.
1 stycznia 2004 – umiera Artur Gross (81 l.)
maj 2004 – Maria przeprowadza się do Columbia, SC, żeby być bliżej syna Jeffa i jego rodziny.
Autor: Sławomir Saładaj