Pabianice w roku 1971

W 1971 roku ukazała się  „Monografia Pabianic” opracowana przez młodzież szkolną pod patronatem Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Publikację wydały Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych w Warszawie. Monografia prezentuje miasto u progu  „skoku cywilizacyjnego” lat 70.

(…) Przemysł

Pabianice są najstarszym ośrodkiem przemysłowym województwa łódzkiego. W latach 20. XIX wieku powstają tu manufaktury Bogumiła Krusche, Jana Grunwalda, Alojzego Egiera oraz scentralizowana farbiarnia Floriana Mϋllera. W połowie XIX wieku w pabianickich fabrykach pracowało 1500 osób. W roku 1892 robotnicy pabianiccy przystąpili do pierwszej walki o prawa polityczne popierając czynnie słynny bunt tkaczy łódzkich.

W 1900 roku robotnicy fabryki włókienniczej Krusche i Endera po raz pierwszy w kraju zorganizowali strajk okupacyjny.

W pierwszej wojnie światowej zahamowany został przemysłowy rozwój miasta na skutek częściowego wywozu maszyn i likwidacji znacznej części przemysłu włókienniczego przez okupanta niemieckiego.

Po pierwszej wojnie światowej przemysł w mieście ponownie zaczął się rozwijać, lecz sytuacja materialna robotników pozostała bardzo ciężka. Nieraz robotnicy pabianiccy strajkowali solidaryzując się z robotnikami łódzkimi i widzewskimi w prowadzonej wspólnie walce politycznej o swe prawa.

W czasie ostatniej wojny przemysł Pabianic, który pracował dla potrzeb okupanta został poważnie zdewastowany przez rabunkowe formy eksploatacji urządzeń produkcyjnych. Częściowo też uległ zniszczeniu na skutek bezpośrednich działań wojennych. Okupant wprowadził szczególnie trudne i bezwzględne warunki pracy dla Polaków. Po wyzwoleniu zakłady przemysłowe zostały przejęte przez nasze państwo ludowe i odbudowane przez robotników, którzy przejęli ich zarząd w swe ręce.

Obok głównego w mieście kombinatu bawełnianego im. Bojowników Rewolucji 1905 roku powstały i rozrosły się tez i nowe gałęzie przemysłu: metalowy, chemiczny i elektrotechniczny. Dziś wytwarzają one dziesięciokrotnie większą produkcję niż w czasach przedwojennych. Poważną pozycję w produkcji przemysłowej miasta zajmują takie przedsiębiorstwa jak: Fabryka Narzędzi, Zakład Budowy i Remontu Maszyn Drogowych „Madro”, Zakłady Środków Opatrunkowych, Zakłady Odzieżowe i inne.

Dominującą jednak rolę odgrywa nadal przemysł włókienniczy, którego udział w całej produkcji przemysłowej miasta stanowi połowę.

Rozwój poszczególnych gałęzi przemysłu naszego miasta na przestrzeni ostatnich lat, charakteryzuje się znaczną dynamiką. Wiele zakładów wybudowano już w Polsce Ludowej, a mianowicie: Pabianickie Zakłady „Polfa”, Pabianickie Zakłady „Madro”, Pabianickie Zakłady Lamp Żarowych i inne. W okresie ostatnich lat zaszły tez więc poważne zmiany w strukturze przemysły pabianickiego na korzyść nowych gałęzi przemysłu. Szereg zakładów ulega też stałej rozbudowie i unowocześnianiu. Dziś w wartości globalnej produkcji przemysłowej Pabianice zajmują drugie miejsce w województwie poi Łodzi.

Poszczególne zakłady otrzymują surowce z wielu krajów. Miedzy innymi ze Związku radzieckiego, NRD a nawet z Afryki. Wyprodukowane towary zakłady nasze wysyłają do ZSRR, NRD, Egiptu, Mongolii, Republiki Malgaskiej i wielu innych krajów.

 Ważniejsze zakłady przemysłowe

Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. Bojowników Rewolucji 1905 r. Tereny zajmowane przez Zakłady są rozległe. Ciągną się wzdłuż osi północ- południe, przecinają ul. Armii Czerwonej oraz Grobelną i dochodzą do ul. Marchlewskiego. Po przeciwnej stronie ul. Marchlewskiego znajduje się boisko sportowe „Włókniarz” . Na osi wschód-zachód tereny zakładów ciągną się od ulicy Kilińskiego wzdłuż ulicy Grobelnej, pozostawiając niewielki odcinek nad stawem dla Zakładów Lamp Żarowych POLAM oraz również niewielki teren od ul. Lipowej do lewego brzegu Dobrzynki – dla Zakładów Przemysłu Wełnianego. Na prawym brzegu rzeki mieści się oddział farbiarni zakładów. Zabudowania fabryczne znajdujące się nad sama rzeką na odcinku od ul. Armii Czerwonej do ul. Grobelnej stanowią charakterystyczny wycinek obrazu miasta. W okresie kapitalistycznym hale fabryczne zakładów były ośrodkiem walki politycznej, a także wielu wystąpień protestacyjnych robotników, jak również strajków okupacyjnych.

Dzisiaj w zakładach podejmowane są czyny społeczne i zobowiązania produkcyjne, a każdy członek załogi daje swój wkład w budowę państwa socjalistycznego. Zakłady zatrudniają 8400 osób.

Zakłady Przemysłu Bawełnianego wysunęły się na czoło całego przemysłu pabianickiego. Produkują one tkaniny bielone, barwione, drukowane i kolorowo tkane. Zakłady eksportują rocznie 12 milionów metrów bieżących tkanin do 46 krajów. Głównymi odbiorcami spośród krajów socjalistycznych są: Związek Radziecki, Węgry, Czechosłowacja, z krajów kapitalistycznych: Szwecja, Niemiecka Republika Federalna, Holandia, Grecja, Australia, Libia, Liban, Kanada.

Zakłady pracują w oparciu o surowiec importowany. Strukturę importowanych przez Zakłady surowców przedstawia następujące zestawienie: bawełna: radziecka – 44,8%, egipska -15,0%, amerykańska -5,7%, sudańska -2,5%,  inne (irańska, pakistańska, syryjska) -32,0%; włókna sztuczne: z importu -74,7%, krajowe- 25,3%.

Pabianickie Zakłady Środków Opatrunkowych. Zakłady zostały wydzielone z PZPB w 1952 roku, a następnie odpowiednio zmodernizowane i wzbogacone o nowe oddziały. Między innymi zainstalowano w nich po raz pierwszy w kraju pneumatyczne krosna bezczółenkowe. W roku 1965 w zakładzie spalił się oddział zgrzeblarni. Obecnie został on już całkowicie odbudowany według najnowocześniejszych wymogów i rozwiązań.

Zakłady pomagają także w rozwoju miasta. Dają fundusze na budowę wodociągów i jako pierwsze zapoczątkowały regulacje rzeki Dobrzynki.

W zakładach pracuje około tysiąca ludzi. Wartość globalnej produkcji zakładów w 1966 roku wynosiła 200 mln zł. Zakłady pracują w oparciu o surowce importowane jak: przędza, bawełna, wyczesy, zgrzeblina, orzech oraz niektóre chemikalia. Sprzedaż wyrobów prowadzą centrale handlowe – Technozbyt, Confexim i Centowet.

Zakłady „Madro” wytwarzają różnego typu maszyny oraz zespoły maszyn do budowy dróg i obróbki surowca używanego na nawierzchnie. Są to między innymi: maszyny do kruszenia, tłuczenia, do rozścielania asfaltów, pompy do bitumu i inne. Zakłady wykonują tez części zamienne do maszyn i zamówienia korporacyjne dla innych zakładów. Zakłady zatrudniają około 360 pracowników. Globalna wartość rocznej produkcji zakładów wynosi około 60 mln zł. Odbiorcami gotowych wyrobów są: Centralny Zarząd Dróg Publicznych oraz Wojewódzkie i Miejskie Przedsiębiorstwa Robót Drogowych. Częściowo Zakłady produkują również na eksport do Czechosłowacji, Jugosławii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Węgier. Zakłady znajdują się obecnie w rozbudowie.

Fabryka Urządzeń Mechanicznych im. Strzelczyka produkuje maszyny wieloczynnościowe, przede wszystkim zaś szlifierki stanowiące 50% - 75% globalnej rocznej produkcji fabryki. Szlifierki są też głównym produktem przeznaczonym na eksport. Eksportuje się je do Indii, Brazylii, Argentyny, Sudanu i Egiptu.

Fabryka zatrudnia około 600 pracowników. Globalna wartość jej rocznej produkcji wynosi około 70 mln zł. Wśród zagranicznych odbiorców fabryki są takie kraje, które mogą się pochwalić wielkimi osiągnięciami technicznymi i wysokim standardem produkcji, jak: Związek Radziecki, Stany Zjednoczone, Kanada, RFN, Szwecja, Szwajcaria.

Fabryka Papieru. Papiernia wytwarza papiery techniczne, kartony, papiery okładkowe i papier zeszytowy, a także cewki do przemysłu włókienniczego. Zakład zatrudnia 400 pracowników. Wielkość jego globalnej rocznej produkcji wynosi około 15 tysięcy ton. Podstawowymi surowcami w pracy zakładów są: celuloza, ścier i makulatura.

Pabianicka Fabryka Narzędzi. Zakład wytwarza narzędzia tnące do metali. Zatrudnia około 1300 pracowników. Fabryka w dużej mierze pracuje na eksport do NRD, Francji i Egiptu.

Pabianicka Fabryka Farmaceutyczna „Polfa”. Zakład wytwarza głównie leki: przeciwgorączkowe, przeciwbólowe, przeciwreumatyczne, uspakajające, nasercowe i inne, głównie w formie tabletek, drażetek, proszków i płynów. Między innymi są to: amidopiryna, nowaina, gardan, pabialgina, kardiamid, pacsil itp. Oprócz leków wytwarza barwniki do farbowania skór i tkanin.

Fabryka zatrudnia około 200 pracowników, w tym około 35% kobiet. Ponieważ sa to zakłady o specyficznej produkcji, pracuje w nich liczna grupa pracowników z wykształceniem inżynieryjno-technicznym. Wyroby wytwarzane są w oparciu o surowce krajowe i importowane. Jednak import surowców nie przekracza 15% ogólnej masy surowcowej. Do produkcji używa się takich surowców jak: kwas solny, kwas siarkowy, kwas azotowy. Około 30% wszystkich wyrobów fabryki przeznaczone jest na eksport. Głównym odbiorcą towarów eksportowanych jest Związek Radziecki, oprócz tego leki i barwniki wysyłane są do Wietnamu i krajów kapitalistycznych: Wielkiej Brytanii, Szwecji, Norwegii, Włoch, Szwajcarii, Danii, Argentyny i Brazylii.

Pabianickie Zakłady Przemysłu Jedwabniczego są zakładami jednowydziałowymi, produkującymi tkaniny z przędzy włókna sztucznego (wiskoza, octan, stylon, nylon). Przerabiana jest tu również wełna z elaną oraz wełnopodobna merona.

Zakłady zatrudniają około 600 pracowników, w tym 50 osób personelu inżynieryjno-technicznego, i posiadają ponad 300 krosien typu jedwabniczego. Pracują one w oparciu o przędzę importowaną z Francji, Wielkiej Brytanii oraz Stanów Zjednoczonych (ponad 60%), resztę stanowią surowce krajowe. Zakłady produkują tkaniny ubraniowe, sukienkowe, bluzkowe, gorsetowe, pościelowe i inne, w zależności od potrzeb rynku. W znacznej części eksportuje się je do Francji, Anglii, Szwecji, NRF, NRD, Grecji, ZSRR, Kanady i innych krajów.

Pabianicka Fabryka Lamp Żarowych POLAM istnieje od 1924 roku. PO wojnie bardzo się rozwinęła i wzbogaciła o dwie nowe hale produkcyjne przy ulicy Partyzanckiej. Zwiększył się poważnie asortyment produkcji i stan zatrudnienia. W fabryce wytwarza się obecnie żarówki głównego szeregu, samochodowe, reflektorowe, stopowe, pomocnicze, kontrolne, żarówki okrętowe, wagonowe, żarówki do tablic rozdzielczych, laboratoryjne, rowerowe, choinkowe i inne. Fabryka zatrudnia obecnie około 2000 ludzi – w tym 65% kobiet. Do końca 5-latki przewiduje się wzrost zatrudnienia do 2500 ludzi. Materiały potrzebne do produkcji sprowadza się z hut szkła w Szczakowej i w Polanicy, szkło ołowiowe z huty w Krośnie, trzonki z fabryki w Bielsku, skrętki z zakładów im. Róży Luksemburg w Warszawie i z Fabryki Żarówek w Pile.

Fabryka eksportuje żarówki do ZSRR, Czechosłowacji, NRD, Iranu, Bułgarii, Jugosławii i innych krajów. Udział eksportu w globalnej produkcji fabryki wynosi 25%.

Poczynione po wojnie inwestycje na rozbudowę fabryki znacznie zwiększyły możliwości produkcyjne i eksportowe zakładu. Umożliwiły też zatrudnienie znacznej liczby kobiet poszukujących pracy na terenie Pabianic. Dzięki rozbudowie fabryki mieszkańcy miasta od roku 1967 mogą korzystać z gazu doprowadzanego gazociągiem ze Śląska.

Rolnictwo

Ogólny obszar miejskich gruntów użytkowanych rolniczo wynosi 1146 ha, w tym 826 ha gruntów ornych. W ogólnej liczbie gospodarstw rolnych, których jest 297, dominują gospodarstwa drobne o powierzchni 1-5 ha.

Stan pogłowia bydła, trzody chlewnej, drobiu i zwierząt gospodarczych w 1967 roku przedstawiał się następująco: krowy - 451 sztuk, trzoda chlewna - 925, owce - 319, konie – 177, kury – 10.540, kozy - 150.

Na terenie miasta istnieją 3 Kółka Rolnicze, które zrzeszają 205 członków. Posiadają one sprzęt mechaniczny będący własnością społeczną: 8 traktorów, 4 snopowiązałki, 1 komplet omłotowy, 4 koparki elewatorowe, 6 siewników, 1 zgrabiarka- roztrząsarka. Niezależnie od tego w Kółkach Rolniczych pracują 4 komplety omłotowe, 4 ciągniki, 4 żniwiarki, 9 kosiarek i 12 siewników stanowiące własność indywidualną.

Na terenie miasta działa Koło Gospodyń zrzeszające 62 członkinie. Jest też PGR zajmujące 7 ha areału, specjalizujące się w uprawie warzyw i kwiatów szklarniowych.

W Pabianicach w piątki i wtorki odbywają się targi i jarmarki. Przyjeżdżają na nie rolnicy z terenów w promieniu 12-15 km, głównie z Górki Pabianickiej, Pawlikowic, Dobronia oraz ogrodnicy z Dobruchowa, Kwiatkowic i Lutomierska. Sprzedają artykuły żywnościowe, kupują zaś maszyny, nawozy, nasiona i artykuły przemysłowe.

Na terenie Pabianic spotyka się stroje ludowe, ale wyłącznie u kobiet i tylko przyjezdnych z okolic Dobronia, Róży, Ldzania. Odziane one są w barwne, pasiaste zapaski wełniane, często również w pasiaste fartuszki, o barwach na przemian czerwonej, bordo, fioletowej i amarantowej, zdobionych białą przewłóczką.

Komunikacja

W dawnych wiekach mieszczanie pabianiccy zgodnie z nadanym im przywilejem królewskim wozili sól z Bochni i Wieliczki przez Piotrków Trybunalski, Tuszyn, Rzgów do Pabianic. Dziś wiedzie tędy przeprowadzona w 1901 roku linia kolejowa tzw. warszawsko-kaliska. Pabianice są dziś stacją przy tejże kolei. Rok wcześniej, to jest w 1900 roku, miasto połączono tramwajem z Łodzią. Tramwaj dochodził wówczas zaledwie do przystanku przy kapliczce, potem do Zamku, a później do dworca kolejowego, znajdującego się wówczas jeszcze poza miastem, na zachodnim jego skraju. Na początku XX wieku komunikacja ta zupełnie zaspakajała potrzeby ludności miasta. O komunikacji autobusowej nie było mowy, ze względu na zły stan dróg i ograniczony budżet miasta. Jednakże w miarę rozwoju przemysłu bawełnianego, wzrostu liczby ludności, a przede wszystkim ciążenia gospodarczego Pabianic ku Łodzi, problem komunikacji stał się palący. Już w dobie międzywojennej Magistrat m. Pabianic wybrukował cały szereg ulic, zaś przez północną część miasta przeprowadzona została autostrada przelotowa, łącząca Wrocław, Kalisz, Ostrów Wielkopolski, Zduńską Wolę z Łodzią i dalej z Warszawą. Szczególnego jednak znaczenia problem komunikacji nabrał po wyzwoleniu.

Połączenie tramwajem ze stacją kolejową, znacznie oddaloną od centrum miasta, nie rozwiązywało problemu szybkiego dostania się do Łodzi ludności dojeżdżającej do pracy. Również nie rozwiązywała tego problemu komunikacja tramwajowa z Łodzią, tramwaje kursowały bowiem tylko co 24 minuty. Obecnie w wyniku poczynionych inwestycji i znacznych uprawnień, komunikacja uległa zasadniczej poprawie. Na skutek wzrostu taboru tramwaje między Pabianicami  a Łodzią kursują co 10 minut.

Rozwinęła się nowa forma komunikacji – komunikacja autobusowa. Przez Pabianice przejeżdża dziś bardzo dużo autobusów w kierunku Łodzi (co pół godziny i częściej) z Bełchatowa, Widawy, Zelowa, Łasku, Wieruszowa, Wielunia, Sieradza, Piotrkowa. W związku z dalszą rozbudową przemysłu i wzrostem liczby ludności, konieczna sprawą staje się budowa w Pabianicach dworca autobusowego w centrum miasta.

Długość wszystkich ulic w Pabianicach wynosi łącznie 108, 4 km. Jakość ich nawierzchni jest różna. Do niedawna jeszcze dominowały nawierzchnie gruntowe i bruki. W tej chwili już 26 km ma nawierzchnie ulepszone z kostki i asfaltu. Trwają tez prace naprawie i przebudowie dalszych jezdni, pokrytych do niedawna błotem. Przebudowano np. 1,5 km długości odcinek ulicy Żukowa od granic miasta do dworca PKP. Poszerzono jezdnię ul. Warszawskiej i zmieniono jej nawierzchnie. W miejsce „kocich łbów” ulica ta otrzymała asfalt. Drogowcy w dalszym ciągu kontynuować będą przebudowę trasy „E-12”, biegnącej z Łodzi do Wrocławia na odcinku od dworca PKP do połączenia z ul. Partyzancką. poszerzona i oświetlona lampami rtęciowymi ul. Żukowa stanie się wkrótce wygodną arteria komunikacyjną. Zakończy się też przebudowę ulicy Warszawskiej.

W planie przewidziana jest budowa mostu (szerokości 6 m), łączącego ulicę Orlą z ulicą Kilińskiego, ułożenie nawierzchni na ulicy Orlej od Łąkowej do Kilińskiego, na ulicy Partyzanckiej oraz na ulicach Hanki Sawickiej i Karniszewickiej. Część prac przy przebudowie dwóch ostatnich ulic wykonać mają w czynie społecznym ich mieszkańcy.

Szkoły oraz instytucje socjalne i kulturalne

Żłobki

Na terenie Pabianic znajdują się 3 żłobki: żłobek miejski przy ulicy Pułaskiego, żłobek zakładowy przy ulicy Kościuszki, żłobek zakładowy przy ulicy Cichej. W każdym z tych żłobków znajduje opiekę od 50 do 65  małych dzieci.

Przedszkola

Na terenie Pabianic znajduje się 14 przedszkoli państwowych i 5 zakładowych, do których uczęszcza 1458 dzieci.

Szkoły

Szkoła nr 1, zbudowana w 1912 roku, mieści się przy ulicy Pułaskiego 24; liczy 15 oddziałów i 420 uczniów. Budynek szkolny jest murowany, w dobrym stanie. W szkole znajduje się 10 izb lekcyjnych, 4 pracownie: fizyczno-chemiczna, prac ręcznych dla dziewcząt, prac ręcznych dla chłopców i geograficzna oraz sala gimnastyczna, biblioteka, świetlica z radiem i telewizorem. Jest boisko szkolne oraz gabinet lekarski i dentystyczny. Szkoła zatrudnia 12 nauczycieli.

Szkoła nr 2 znajduje się przy ulicy Piotra Skargi. Wybudowana przed II wojną światową była początkowo szkołą prywatną. Obecnie liczy 8 oddziałów i 288 uczniów. Zatrudnionych jest w niej 7 nauczycieli. Budynek szkolny jest murowany, w dobrym stanie. Znajduje się w nim 7 izb lekcyjnych, 2 pracownie: fizyczno-chemiczna i geograficzna, świetlica oraz gabinet lekarski.

Szkoła nr 3 -  najstarsza szkoła w Pabianicach (obecnie budynek  muzeum) – mieści się przy ulicy Wandy Wasilewskiej. Istnieje już 80 lat. Sam budynek jest mroczny i ciemny. Dzieci, w liczbie 300, uczą się tam w trudnych warunkach, lecz mimo to dbają o swoją szkołę. Są w niej 2 pracownie fizyko-chemiczna i zajęć praktycznych. Przy szkole działają kółka: recytatorskie, plastyczne, ZHP, SKS, prac ręcznych, krajoznawczo-turystyczne, fizyczne. Szkoła wyposażona jest w telewizor, magnetofon, radia. W szkole znajduje się 9 pomieszczeń, w tym 7 izb lekcyjnych, gabinet lekarski. Przy szkole jest boisko. W szkole uczy 12 nauczycieli.

Szkoła nr 4 znajduje się na Starym Mieście. Uczęszczają do niej dzieci opóźnione w rozwoju i tzw. trudne. Szkoła otoczona jest specjalną opieką ze strony władz oświatowych i miejskich.

Szkoła Podstawowa nr 5 im. Grzegorza Piramowicza znajduje się przy ulicy Armii Czerwonej. Wybudowana została już po I wojnie światowej; liczy 13 klas i 460 uczniów. Budynek szkolny jest w bardzo dobrym stanie. Znajduje się w nim 12 pomieszczeń, w tym 8 izb lekcyjnych, 4 pracownie: geograficzna, fizyczno-chemiczna, biologiczna, matematyczna. Jest także biblioteka, sala gimnastyczna, gabinet lekarski i dentystyczny. Wyposażenie szkoły jest bardzo dobre. Uczy w niej 14 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 6 im. Adama Mickiewicza położona przy ulicy Mariańskiej wybudowana została przed I wojną światową. Należała wtedy do parafii Mariawitów. Szkoła liczy 10 klas. Uczęszcza do niej 500 uczniów, w tej liczbie również z pobliskich wiosek Rydzyn i Bychlewa. Budynek szkolny jest murowany, w dobrym stanie. Znajduje się w nim 13 pomieszczeń, w tym 9 izb lekcyjnych, pracownia fizyczno-chemiczna, sala gimnastyczna, biblioteka, świetlica z radiem i telewizorem, gabinet lekarski. Przy szkole znajduje się ogródek szkolny i boisko z urządzeniami sportowymi. W szkole pracuje 17 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 7, wybudowana przed wojną światową znajduje się przy ulicy Wincentego Pstrowskiego (obecnie Kapliczna). Posiada 9 klas, a uczęszcza do niej 250 uczniów, głównie ze Starego Miasta. Murowany budynek szkolny jest w dobrym stanie. Znajduje się w nim 11 pomieszczeń: 8 izb lekcyjnych, pracownia fizyczno-chemiczna, biblioteka, gabinet lekarski. Szkoła wyposażona jest w boisko z urządzeniami sportowymi, w radio i telewizor. Pracuje w niej 12 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 8 przy ul. Piotra Skargi 22 została wybudowana przed II wojną światową. Posiada ona 8 oddziałów, uczęszcza do niej 312 uczniów. W szkole jest 10 pomieszczeń, w tym 8 izb lekcyjnych, pracownia ręczna dla chłopców, gabinet lekarski, świetlica z radiem i telewizorem, biblioteka. Budynek szkolny jest murowany, w dobrym stanie. Szkoła posiada boisko szkolne, salę gimnastyczną i rekreacyjną. Uczy w niej 12 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 9 przy ulicy Partyzanckiej, wybudowana przed II wojną światową ma 10 klas. Uczęszcza do niej 333 uczniów. Budynek szkolny jest murowany, w dobrym stanie. W szkole znajduje się 15 pomieszczeń, w tym 9 izb lekcyjnych, 3 pracownie: fizyczno-chemiczna, biologiczna, matematyczna. Jest też biblioteka, świetlica z radiem i telewizorem, sala gimnastyczna, gabinety dentystyczny i lekarski. W szkole uczy duży zespół składający się z 16 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 10 przy ulicy Warszawskiej 26 mieści się w dawnej kaplicy (chodzi o budynek  Zgromadzenia Córek Bożej Miłości) wybudowanej przed I wojną światową. W szkole znajduje się 12 pomieszczeń, w tym 8 izb lekcyjnych i 2 pracownie – fizyczna i prac ręcznych. Szkoła posiada 8 oddziałów, w których uczy się 267 uczniów. Budynek szkolny jest murowany, w dobrym stanie. Przy nim znajduje się boisko i sad, w którym uczniowie pielęgnują różne drzewka i rośliny. W szkole jest świetlica, biblioteka i gabinet lekarski. Uczy w niej 14 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 11 znajduje się przy ulicy Poniatowskiego. Została wybudowana przed II wojną światową. Budynek jest murowany, w dobrym stanie. Znajduje się w nim 13 pomieszczeń, w tym 8 izb lekcyjnych i 3 pracownie: fizyczna, geograficzna i robót ręcznych dla dziewcząt. Do szkoły uczęszcza 445 uczniów. Szkoła jest dobrze wyposażona, ma radio i telewizor. Posiada bibliotekę, salę gimnastyczną oraz gabinety: lekarski i dentystyczny. W szkole uczy zespół 20 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 12 przy ulicy Pułaskiego, zbudowana przed II wojną światową, liczy 420 uczniów. Budynek szkolny murowany, utrzymany w dobrym stanie, posiada 12 pomieszczeń, w tym 9 izb lekcyjnych oraz 5 pracowni: fizyczną, historyczną, języka polskiego, plastyczną i robót ręcznych. Przy szkole znajduje się również „Kino Harcerskie”, w którym każdej niedzieli wyświetlane są filmy dla harcerzy i dzieci ze szkół całego miasta. W Sali kina odbywają się również rozmaite imprezy i wystawy. Szkoła ma  gabinety lekarski i dentystyczny. Posiada bibliotekę i salę gimnastyczną. Zaopatrzona jest w sprzęt sportowy, radio i telewizor.

Szkoła Podstawowa nr 13 im. Stefanii Sempołowskiej, przy ul. Karolewskiej wybudowana  została niedawno. Jest to duża, reprezentacyjna szkoła 1000 –lecia PRL (sic!) Posiada 26 oddziałów. Uczęszcza do niej 1080 uczniów. W szkole uczy zespół składający się z 28 nauczycieli. Budynek szkolny jest w bardzo dobrym stanie. Mieści się w nim 15 izb lekcyjnych i 5 pracowni: fizyczna, geograficzna, biologiczna, plastyczna i prac ręcznych. Przy szkole jest biblioteka, świetlica, gabinety lekarski i dentystyczny oraz duże boisko szkolne.

Szkoła Podstawowa nr 14 im. Stanisława Staszica mieści się w budynku przy ulicy Ostatniej 15a. Jest to największa szkoła w Pabianicach, gdyż posiada 29 oddziałów, liczy 1173 uczniów i zatrudnia 42 nauczycieli. Budynek szkolny jest murowany, w bardzo dobrym stanie, gdyż szkolę oddano do użytku dopiero w styczniu 1967 roku. W budynku szkoły znajdują się 23 pomieszczenia, w tym 15 izb lekcyjnych, 5 pracowni: fizyczna, biologiczna, prac ręcznych i rysunków. W szkole znajduje się biblioteka, sala gimnastyczna, trzy szatnie, świetlica wyposażona w radio i telewizor oraz gabinety lekarski i dentystyczny. Przy szkole jest także duże boisko szkolne, posiadające nowoczesne urządzenia sportowe.

Szkoła Podstawowa nr 15 im. Marii Skłodowskiej-Curie mieści się w budynku przy ulicy Marii Skłodowskiej-Curie nr 5. Budowę szkoły rozpoczęto w 1960 roku, a oddano ją do użytku w listopadzie 1961 r. Szkoła posiada 15 izb lekcyjnych. Uczy się w niej 962 uczniów. Mieści się ona w pięknym budynku z sala gimnastyczną i boiskiem otoczonym zielenią. Zespół nauczycielski szkoły liczy 25 osób. Jest ona wiodącą szkołą w Pabianicach. Uczniowie korzystają z pracowni bogato wyposażonych w nowoczesne pomoce naukowe. Znajdują się tu dwie pracownie matematyczne, dwie języka polskiego oraz: fizyczna, chemiczna, języka rosyjskiego, historyczna, biologiczna, geograficzna, plastyczna i prac ręcznych. W szkole aktywnie działają szkolne organizacje społeczne jak: ZHP, Spółdzielnia Uczniowska, SKS oraz kółka zainteresowań: biologiczne, turystyczne, plastyczne, fotograficzne i recytatorskie. Szkoła może poszczycić się zorganizowaniem chóru szkolnego, który jest najlepszy spośród chórów pabianickich i całego województwa łódzkiego. Prowadzony jest przez prof. Kazimierza Koniora. W związku z 100 rocznicą urodzin wielkiej polskiej uczonej Marii Skłodowskiej-Curie, szkoła zorganizowała konkurs pod tytułem: „Co wiem o życiu i twórczości M. Skłodowskiej-Curie”. Komitet Rodzicielski szkoły ufundował z okazji wymienionej rocznicy sztandar i tablicę pamiątkową. Tablica została odsłonięta w dniu rocznicy urodzin wielkiej patronki szkoły.

Szkoła Podstawowa nr 16 im. Władysława Broniewskiego znajduje się przy ulicy Bocznej. Do użytku oddana została w 1964 roku. Uczęszczają do niej uczniowie ze Starego Miasta. Budynek szkolny jest murowany i znajduje się w bardzo dobrym stanie. Obecna liczba uczniów wynosi 635. Znajduje się tu 35 pomieszczeń, w tym 15 izb lekcyjnych, 4 pracownie, sala gimnastyczna i boisko. W szkole naucza 23 nauczycieli.

Szkoła Podstawowa nr 17 im. Ludwika Waryńskiego. Jest to najnowsza szkoła w naszym mieście; zbudowana została w 1965 roku przy ulicy Nawrockiego. Kamień węgielny wmurowany został przez byłego Ministra Oświaty W. Tułodzieckiego. Jest to 1050 szkoła „tysiąclatka” w Polsce. Koszt jej budowy wyniósł 6.600.000 zł. Zatrudnionych jest w niej 30 pracowników – w tym 20 nauczycieli. Szkoła posiada 15 izb lekcyjnych z sala gimnastyczna i boiskiem asfaltowym, uczy się w niej 557 uczniów. W klasach I-IV ławki pomalowane są na kolorowo, żeby maluchom przyjemniej było się uczyć. Izby lekcyjne dla młodzieży wyposażone są w nowoczesne przyrządy do nauki. Klasy w szkole są słoneczne, miłe, jest w nich zawsze czysto. Na korytarzach znajdują się kwietniki.

W szkole działają kółka zainteresowań i organizacje szkolne: kółko techniczne, recytatorskie, muzyczne, fotograficzne, przyrodnicze, plastyczne, filatelistyczne oraz SKS. Uczniowie szkoły  korespondują ze szkołami w ZSRR i CSRR. Ostatnio szkoła odnalazła partyzanta radzieckiego, który działał w czasie wojny na terenie Pabianic. Obecnie mieszka on w ZSRR, w stolicy Gruzji – Tbilisi. Napisał po wojnie książkę w języku gruzińskim o naszym mieście.

I Liceum Ogólnokształcące im. Jędrzeja Śniadeckiego powstało w roku 1919. W roku 1964 zostało przeniesione do nowego budynku. Obecnie do liceum uczęszcza 473 uczniów. Uczy w nim 23 nauczycieli. Zakładem opiekuńczym nad liceum są zakłady MADRO. Pracownie szkoły są dobrze wyposażone. Wszędzie panuje wzorowa czystość.

II Liceum Ogólnokształcące powstałe w 1915 roku mieści się przy ul. Pułaskiego. Do liceum uczęszcza 456 uczniów, a pracuje 26 nauczycieli. Pierwsza  matura po wojnie odbyła się w 1946 roku. W liceum działają kółka zainteresowań: polonistyczne, historyczne, biologiczne, chemiczne, fizyczne oraz organizacje: SKKT i TPPR, ZHP i ZMS. Opiekę nad liceum sprawują Pabianickie Zakłady Środków Opatrunkowych.

Technikum Ekonomiczne mieści się przy ul. Armii Czerwonej. Powstało ono w 1947 roku. Pierwsza matura odbyła się w 1949 roku. W szkole uczy 22 nauczycieli. Posiada  3 bardzo dobrze wyposażone gabinety. Uczniowie uczestniczą w licznych kółkach zainteresowań i szkolnych organizacjach: PCK, SKO, Radzie Uczniowskiej i ZMS. Młodzież szkolna brała żywy udział w budowie kąpieliska Bugaj i podjęła wiele czynów społecznych, dzięki którym teren przed budynkiem technikum jest uporządkowany i może służyć za wzór innym szkołom.

Technikum Przemysłowo-Pedagogiczne powstało w 1952 roku, w miejsce dawnej szkoły przemysłowej założonej w 1919 roku, a następnie przekształconej w 1927 roku z inicjatywy Towarzystwa Krzewienia Wiedzy Technicznej, w Szkołę Rzemiosł im. Jana Kilińskiego. Szkola kształciła dawniej rzemieślników w zawodzie ślusarza i tokarza. Po wojnie w budynku szkoły utworzone zostało początkowo Gimnazjum i Liceum Mechaniczne. Obecnie w budynku szkolnym, przy ulicy Piotra Skargi, mieści się zespół szkół mechanicznych. Oprócz Technikum Przemysłowo-Pedagogicznego znajduje się tu jeszcze Technikum Mechaniczne i Zasadnicza Szkoła Zawodowa. Obecnie Technikum kształci nauczycieli zawodu, wykwalifikowanych robotników i techników mechaników. Uczęszcza do niego 800 uczniów. W Technikum uczy 65 nauczycieli i niezależnie od tego zatrudnionych jest jeszcze 100 pracowników pomocniczych. Technikum posiada warsztaty, które stanowią jakby własny zakład produkcyjny, dobrze wyposażony w nowoczesne maszyny i urządzenia. W warsztatach uczniowie wytwarzają różne wyroby, a jednocześnie uczą się zawodu. W szkole znajduje się 20 izb lekcyjnych i pracowni specjalistycznych, a prócz tego sala kinowa, biblioteka, czytelnia i sala gimnastyczna.

Technikum Chemiczne powstało w 1946 roku. Niedawno przeniesione zostało do nowego kompleksu budynków przy ulicy Marcelego Nowotki, w skład którego wchodzą również: Zasadnicza Szkoła Chemiczna i Międzyzakładowa Szkoła Wielozawodowa dla Pracujących Młodocianych. Do technikum uczęszcza około 650 uczniów. Uczy w nim liczny zespół nauczycieli składający się z 52 osób. W szkole znajduje się 6 pracowni, 8 gabinetów, sala gimnastyczna, warsztaty mechaniczne, kuźnia, stolarnia oraz kawiarnia „Atomek”. W szkole działają kółka: historyczne, plastyczne i gimnastyczne oraz SKKT. Opiekunem szkoły są Zakłady Farmaceutyczne POLFA.

Szkoły Wieczorowe i Kursy. Na terenie Pabianic znajdują się 2 szkoły podstawowe dla pracujących. Jedna z nich znajduje się przy ulicy Pułaskiego 3, druga przy ulicy Piotra Skargi 2. W szkołach lekcje odbywają się na dwie zmiany, rano i popołudniu. Liczba uczących się wynosi 129 osób. W szkole organizowane są również kursy ogólnokształcące. Jest ich osiem, objęto nimi 127 osób. W Pabianicach działa sześć Uniwersytetów dla Rodziców, na których zagadnienia z zakresu psychologii, pedagogiki i higieny studiuje 225 osób.

W Pabianicach znajduje się również Wieczorowy Uniwersytet Marksizmu-Leninizmu. Wykładowcami są profesorowie Uniwersytetu Łódzkiego i Wyższej szkoły Ekonomicznej. Zajęcia z zakresu zagadnień politycznych i ekonomicznych trwają 2 lata. W Pabianicach znajduje się też Wieczorowa Szkoła Aktywu dla działaczy Związku Młodzieży Socjalistycznej.

Biblioteki – Świetlice – Kluby

Miejska Biblioteka Publiczna znajduje się przy ulicy Tadeusza Kościuszki. Zasób biblioteczny liczy 5. 000 tomów, korzysta z niego 1.200 czytelników. Biblioteka ma 2 filie, jedną przy ulicy Stanisława Moniuszki 139, drugą przy ulicy Poprzecznej 15.

W Pabianicach miejskiego Domu Kultury nie ma. Natomiast w lokalu przy ulicy Tadeusza Kościuszki 14, gdzie znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna, mieści się sala widowiskowa, gdzie zazwyczaj  odbywają się akademie, przeglądy zespołów amatorskich, występy teatru „Pinokio” z Łodzi, koncerty, sesje MRN i występy chórów.

W Pabianicach czynnych jest także wiele świetlic. Są to głównie świetlice działające przy następujących zakładach pracy: Zakłady Tkanin Technicznych, Zakłady Środków Opatrunkowych, Zakłady Farmaceutyczne „Polfa”, Zakłady POLAM, Fabryka Narzędzi, Zakłady Przemysłu Papierniczego, Zakłady Przemysłu Odzieżowego, Zakłady Przemysłu Terenowego, Zakłady Przemysłu Wełnianego, Zakłady Przemysłu Jedwabniczego. W świetlicach działają amatorskie zespoły, kółka zainteresowań, sekcje recytatorskie, zespoły muzyczne, kółka teatralne, odbywają się tam również pokazy mody. Związek Młodzieży Socjalistycznej urządza w świetlicach wieczorki dla młodzieży i interesujące imprezy.

Klub Spółdzielczy im. Adama Mickiewicza przy ul. Złotej (obecnie Kolbego) powstał w roku 1956. Zrzeszonych w nim jest 8 spółdzielni  naszego miasta. Praca klubu podzielona jest na kilka działów. Dział artystyczny reprezentowany jest przez zespół estradowy, który ma na swoim koncie 247 występów na terenie naszego miasta, Łodzi i województwa łódzkiego, Wrocławia i Zielonej Góry, a także na terenie województw: warszawskiego, zielonogórskiego i olsztyńskiego. Zespół ten m. in. występował w Polskim Radio i w Telewizji Łódzkiej. Dział oświatowo-czytelniczy posiada bibliotekę, wyposażoną w 427 książek, z której korzysta 144 czytelników. Czytelnicy biorą także udział w organizowanych konkursach czytelniczych. Dział filmowy organizuje wyświetlanie filmów fabularnych i kulturalno-oświatowych oraz bajek dla dzieci. Dotychczas wyświetlono w Klubie kilkaset filmów. Dział gier towarzyskich prowadzi sekcje: szachową, brydżową i bilardową. Każdego dnia można tu też oglądać programy telewizyjne. Klub czynny jest codziennie, z wyjątkiem niedziel i świąt od godziny 14 do 21.

Zakładowy Dom Kultury im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego przy Pabianickich Zakładach Przemysłu Bawełnianego istnieje już od 1945 roku. Ma  swoją siedzibę w dawnym pałacu Endera przy ulicy M. Roli-Żymierskiego. W początkach swego istnienia była to po prostu świetlica zakładowa, później dopiero przekształciła się w Dom Kultury. W Domu Kultury działa wiele sekcji i kółek zainteresowań, chór zakładowy, zespół muzyczny i teatralny oraz klub techniki i racjonalizacji. Znajduje się tu także duża biblioteka licząca około 10.000 tomów, a przy niej klubokawiarnia. Do naszego miasta przyjeżdżają każdego miesiąca teatry objazdowe, głównie Teatr Ziemi Łódzkiej i Teatr im. Bogusławskiego z Kalisza.

W Pabianicach znajdują się dwa kina normalne i jedno  „Kino Harcerskie” dla młodzieży. Na terenie miasta znajduje się 8.490 aparatów telewizyjnych i 12.247 radiowych. Prócz tego miasto posiada radiowęzeł, który codziennie transmituje program I Polskiego Radia.

Placówki Służby Zdrowia

W Pabianicach znajdują się: Ośrodek Zdrowia, trzy szpitale, Spółdzielnia Lekarska, Pogotowie Ratunkowe, 16 przychodni i 7 aptek. W mieście pracuje 128 lekarzy medycyny i 32 lekarzy dentystów.

Kluby sportowe

Na terenie miasta działają liczne kluby sportowe zrzeszające wielu członków. Są to: Robotniczy Klub Sportowy  „Włókniarz”(1537 członków), Pabianickie Towarzystwo Cyklistów (692 członków), Międzyzakładowy Klub Sportowy „Zjednoczeni” (167 członków), Rzemieślniczy Klub Sportowy „Start” (149 członków), Międzyszkolny Klub Sportowy (377 członków).

Robotniczy Klub Sportowy „Włókniarz” ma za sobą 20 lat działalności i posiada na swoim koncie szereg osiągnięć. Wychował on wielu znanych sportowców, spośród których wystarczy wymienić Edmunda Piątkowskiego. Na XX-lecie klubu, drużyna piłki nożnej zrobiła piękny podarunek swym sympatykom awansując do drugiej ligi piłkarskiej. Stadion RKS „Włókniarz” znajduje się przy ulicy Juliana Marchlewskiego. W klubie działają sekcje: piłki nożnej, bokserska, lekkoatletyczna, piłki ręcznej, piłki siatkowej, strzelecka, tenisa stołowego, tenisa ziemnego i motorowa.

PTC jest klubem o starych i pięknych tradycjach sportowych. Liczy ponad 60 lat pracy i jest trzecim pod względem wielkości klubem sportowym Polski (?). W czasie swojej długiej działalności szeregi PTC wydały wielu wspaniałych sportowców, a wśród nich obecnego reprezentanta Polski w piłce nożnej – Pawła Kowalskiego. Założycielem klubu w roku 1906 był Jan Ebenryter. Stadion PTC znajduje się przy ulicy S. Sempołowskiej. W PTC działają sekcje: gimnastyczna, siatkówki, podnoszenia ciężarów, zapasów, motorowa i piłki nożnej.

W Klubie Sportowym „Zjednoczeni” działają sekcje: piłki nożnej, szermierki, tenisa stołowego i motorowa. W KS „Start” sekcje: łucznicza, motorowa, tenisa stołowego, szachowa, turystyczna i żeglarska. W MKS sekcje: gimnastyczna, koszykówki, piłki nożnej, szermierki i siatkówki.

Kluby sportowe maja do dyspozycji własne tereny sportowe. Są to: Stadion RKS „Włókniarz”, stadion PTC i boisko „Zjednoczonych”. Hale sportowe znajdują się  na ulicy Orlej. Pływalni w Pabianicach nie ma. Jedyne kąpielisko mieści się przy ulicy Bugaj.

Straż Ogniowa

Miejska Straż Pożarna posiada własną remizę przy ulicy Jana Kilińskiego. Jest ona dobrze zaopatrzona w rozmaity sprzęt jak: samochody przeciwpożarowe, motopompy, autopompy, agregaty śniegowe, gaśnice, węże o przekroju 52 mm i 75 mm, drabiny słupkowe, nasadowe, trokowe, przystawkowe i inne. Poza tym Straż Pożarna posiada aparaty tlenowe, aparaty ratunkowe, agregaty oświetleniowe, wory ratunkowe i wiele innych.

Niezależnie od miejskiej Straży Pożarnej, poszczególne zakłady pracy posiadają zakładowe straże pożarne (xzawodowe0 oraz straże ochotnicze.

Wodociągi i kanalizacja

Miasto jest częściowo skanalizowane i posiada własny wodociąg miejski. W latach 164-1967 prace wodociągowo-kanalizacyjne znacznie się nasiliły. Z biegiem czasu coraz więcej ulic uległo skanalizowaniu i podłączeniu do sieci wodnej. Sprawy dotyczące zaopatrzenia miasta w wodę pitna i technologiczną są w centrum zainteresowania Miejskiej Rady Narodowej (MRN – terenowy organ władzy państwowej wzorowany na  radach sowieckich).

Zagospodarowanie turystyczne i walory krajoznawcze miasta

Wśród turystów naszego kraju utarło się przekonanie, że region łódzki jest pozbawiony turystycznych atrakcji. Jednak my, mieszkańcy Ziemi Łódzkiej, uważamy inaczej i jeśli sądzicie, że nie mamy racji, sami przyjedźcie i zobaczcie. Przekonacie się, że zarówno nasze miasto jak też cały region łódzki mają swój wielki urok.

Wszelkiej informacji dotyczącej historii oraz zabytków miasta i okolic udzieli turyście Oddział PPTK, który mieści się w Pabianicach przy ulicy Kazimierza Pułaskiego nr 21.  

PTTK stanowi jedną z najliczniejszych organizacji na terenie naszego miasta. Poprzez organizowanie licznych imprez turystycznych, zaskarbiło ono sobie wielu sympatyków szczególnie spośród młodzieży pabianickich szkół. Praca Oddziału opiera się na działalności 22 kół, z których na czoło wysuwa się koło przy PZPB.

Corocznie Oddział PTTK organizuje wiele tradycyjnych już imprez, do których należy zaliczyć rajdy: pieszy, nocny, motorowe i Jesienne Rajdy Kolarskie. W roku 1964 z inicjatywy PTTTK została zorganizowana wystawa krajoznawcza, poświęcona naszemu miastu. W posiadaniu Oddziału znajdują się 2 autokary wykorzystywane w celach turystycznych. Oddział PTTK posiada punkt informacji turystycznej, jak również własną wypożyczalnię sprzętu turystycznego.

Turysta przybywający do naszego miasta ma możność zakwaterowania się w kwaterach prywatnych, jak również w schronisku młodzieżowym oraz w hotelu turystycznym Miejskiego Ośrodka Sportu,  Turystyki i Wypoczynku przy ulicy Bugaj nr 104. Hotel ten czynny jest przez cały rok. Posiada 40 miejsc noclegowych, własną świetlicę i garaż samochodowy.

Ośrodek powstał na terenie PGR. Budowę rozpoczęto w 1963 roku z funduszów PTTK. W pierwszym etapie budowy zaadaptowano istniejące budynki,  dostosowano je do potrzeb hotelu i administracji. Rozpoczęto również prace przy budowie basenu kąpielowego, terenu strzeżonego dla niepływających, stawu kajakowego i szatni. W tym etapie budowy duży wkład pracy dały czyny społeczne mieszkańców Pabianic. Drugi etap budowy objął kawiarnię na 120 miejsc i wykończenie plaży. Ośrodek obliczony jest na 5000 osób. Teren kąpieliska wyposażony jest także w boisko do siatkówki i koszykówki. Ogólna powierzchnia kąpieliska wynosi 17 ha, w tym woda zajmuje 4 ha. Nad bezpieczeństwem zażywających kąpieli czuwa 4 etatowych ratowników.

Na terenie MOSTiW (obecnie MOSiR) istnieje także pole kempingowe i namiotowe. Turyści przybywający z własnym sprzętem mogą tu urządzić sobie wygodny biwak.

Niewątpliwą atrakcją, jaką Pabianice mogą ofiarować turyście, jest zwiedzenie muzeum regionalnego, które mieści się w renesansowym zamku przy placu Obrońców Stalingradu (Stary Rynek). Organizowane są w nim wystawy, jak również istnieje stała ekspozycja. Należą do niej zbiory wykopaliskowe z terenu miasta i okolicy, gabinety biologiczne i mineralogiczne oraz zbiory sztuki afrykańskiej. Te ostatnie zbiory powstały niedawno. Zapoczątkowało je kilkanaście osobistych przedmiotów ze zbiorów dra Eichlera. Obecnie dział sztuki afrykańskiej został poszerzony i wzbogacony nowymi eksponatami. Muzeum czynne jest cały tydzień, z wyjątkiem poniedziałków.

Po II wojnie światowej Pabianice bardzo zmieniły swój wygląd. Powstały nowe dzielnice mieszkaniowe, oraz osiedla „Piaski” i „Tysiąclecia”, które stanowią ozdobę naszego miasta. Turystom do zwiedzania udostępniono mogą być również pabianickie zakłady pracy. Warte obejrzenia są Pabianickie Zakłady Farmaceutyczne „Polfa”, Pabianicka Fabryka Żarówek  i Pabianickie Zakłady Przemysłu Bawełnianego.

Pamiątki regionalne można nabyć w kiosku „Cepelii” przy ulicy Armii Czerwonej (Zamkowa).

Miasto posiada dwa parki: park Wolności i park Słowackiego. Ten ostatni, znajdujący się w centrum miasta, ma muszlę koncertową i bogaty, stary drzewostan. Na terenie parku Wolności znajduje się cmentarz żołnierzy poległych w I wojnie światowej.

Ludność

Pabianice są po Łodzi drugim miastem województwa łódzkiego pod względem liczby ludności. W roku 1945 miasto liczyło 35 500 mieszkańców, obecnie – ponad 60 000. Spadek liczby mieszkańców miasta w okresie ostatniej wojny spowodowany był wyniszczającą działalnością okupanta hitlerowskiego. W jej wyniku zginęło 17 tysięcy mieszkańców miasta.

Autor: Sławomir Saładaj