Pączkiewicz

Przed drugą wojną światową Pączkiewiczowie należeli do najbardziej szanowanych rodzin pabianickich, ich domeną była farmacja i aptekarstwo. Uwagę opinii publicznej  skupiła zwłaszcza historia Edwarda Pączkiewicza.

Ilustrowana Republika z 16 września 1934 roku donosiła: Ślub przed śmiercią. Niezwykły wypadek zdarzył się w Pabianicach.

W Pabianicach odbył się wczoraj niezwykły ślub. Zmarł tam mianowicie magister farmacji Edward Pączkiewicz, który przez wiele lat pełnił obowiązki komendanta straży ogniowej. Śmierć nastąpiła wskutek spóźnionej operacji wyrostka robaczkowego. Przed chorym nie ukrywano jego stanu. Pączkiewicz, świadomy, że ma lada chwilę umrzeć, polecił natychmiast sprowadzić księdza oraz długoletnią swoją współpracowniczkę Martę Missalównę, z którą był zaręczony i polecił księdzu udzielić im ślubu. Konał już w chwili ceremoniału ślubnego. W tym tragicznym momencie narzeczona mdlała kilkakrotnie. Po chwili, gdy ksiądz ogłosił ich mężem i żoną Pączkiewicz zmarł.

Rodzina, Zarząd Oficerów Rezerwy w Pabianicach, Zarząd Pabianickiej Ochotniczej Straży Pożarnej zawiadamiali, że eksportacja zwłok z domu żałoby przy ul. Zamkowej 22 do kościoła N.M. Panny nastąpi w piątek, dnia 14 bm. o godz. 5 po południu, pogrzeb zaś na miejscowy cmentarz katolicki w sobotę o godz. 3 po południu. Nabożeństwo żałobne za spokój duszy zmarłego odbędzie się w sobotę dnia 15 września o godz. 9.30 rano w kościele NMP.

Gazeta Pabianicka informowała: W czwartek, 13 września zmarł w szpitalu miejskim po dokonanej operacji Edward Pączkiewicz. Śp. E. Pączkiewicz urodził się w roku 1894 w Pabianicach. Po ukończeniu miejscowej szkoły handlowej wyjechał na dalsze studia do Warszawy. Po ukończeniu kursów z zakresu farmacji objął po ojcu w Pabianicach aptekę i skład apteczny.

Zmarły już na ławie szkolnej brał czynny udział w organizacjach niepodległościowych, należał do „Zarzewiaków” (Zarzewie – młodzieżowa organizacja niepodległościowa działająca w latach 1909-1920. Początkowo w Galicji, później w Kongresówce i Poznańskiem). W roku 1918 jako student, wstępuje do oddziałów ochotniczych i bierze udział w walkach niepodległościowych; po odbytych ćwiczeniach otrzymał stopień podporucznika.

Od 14 lat śp. Edward Pączkiewicz pracował bardzo wydatnie w Ochotniczej Straży Pożarnej przechodząc kolejno wszystkie stopnie hierarchii strażackiej, od szeregowca aż do komendanta Straży.

Zmarły nie ograniczał się do pracy nie tylko w Straży, widzimy go w Związku Oficerów Rezerwy,  Związku Rezerwistów, w Stowarzyszeniu Przyjaciół Harcerstwa, we wszystkich obchodach i uroczystościach narodowych, różnych doraźnych komitetach.

Toteż niespodziewana śmierć tego czynnego i znanego obywatela wzbudziła w całym mieście ogromny żal, tym bardziej, że zmarły odznaczał się dużymi zaletami towarzyskimi.

Gazeta Pabianicka relacjonowała detalicznie przebieg uroczystości pogrzebowych:

W dniu 13 września 1934 r. rozstał się ze światem śp. Edward Pączkiewicz, członek Zarządu i sekretarz Związku Oficerów Rezerwy Koła Powiatowego w Pabianicach i komendant Ochotniczej Straży Pożarnej w Pabianicach.

Śmierć śp. Edwarda Pączkiewicza wywołała u wszystkich mieszkańców miasta Pabianic szczery smutek, gdyż był to człowiek niezwykle popularny i lubiany. Toteż jego pogrzeb był potężną manifestacją szczerej sympatii, jaką darzyło go społeczeństwo pabianickie.

W piątek 14 września o godz. 5 po południu nastąpiła eksportacja zwłok z domu żałoby do kościoła NMP. Dekoracją domu żałoby i kościoła zajął się Związek Oficerów Rezerwy w Pabianicach. Trumnę nieśli strażacy.

W dniu pogrzebu, tj. 15 września  odbyło się w kościele NMP nabożeństwo żałobne. Straż honorową przy zwłokach pełnili oficerowie rezerwy, oficerowie Ochotniczej Straży Pożarnej oraz rezerwiści. Podczas nabożeństwa żałobnego i podczas odprawiania modłów żałobnych, pienia żałobne wykonał chór Św. Floriana, oraz szereg utworów muzycznych wykonał kwintet p. Morgensterna.

Kondukt pogrzebowy wyruszył z kościoła o godz. 3 po południu ulicami Zamkową i Kilińskiego w następującym porządku: Krzyż i chorągwie kościelne, Orkiestra Fabryczna Sp. Akc. Krusche i Ender, Związki – Legionistów Polskich, Strzelecki, Inwalidów Wojennych, Podoficerów  Rezerwy,  Rezerwistów w Pabianicach, Rezerwistów w Górce Pabianickiej, Marynarzy Rezerwy, ZHP, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Towarzystwo Sportowe Pracowników Firmy Krusche i Ender, Orkiestra Ochotniczej Straży Pożarnej w  Pabianicach, Delegacje Straży Pożarnych z Łodzi Oddział 5. i Łódź- Miasto, Zgierza, Rudy Pabianickiej, Łasku, Konstantynowa, Pawlikowic, Piątkowiska, Dobronia, Dobronia-Wsi,  Mogilna, Rzgowa, Tuszyna, Dłutowa, Chocianowic, Rydzyn, Jutrzkowic, Widawy, Górki Pabianickiej, Kolejowa w Pabianicach, Delegacja Okręgowego Związku Oficerów Rezerwy z wieńcem, Delegacja Związku Oficerów Rezerwy Koło Powiatowe w Pabianicach z wieńcem, Zarząd Straży Pożarnej w Pabianicach, Ordery, Duchowieństwo, Zwłoki zmarłego na lawecie strażackiej, Rodzina zmarłego.

Za rodziną zmarłego  postępowali pp. Starosta Łaski K. Łazarski, Komendant Policji Państwowej pow. łaskiego Kupke, Komisarz PP w Pabianicach Grzywak, następnie władze wojewódzkie: Okręgowe Straży Pożarnych w osobach  inspektora pożarnictwa Kuli w towarzystwie instruktora pożarnictwa, prezes okręgowy Straży Pożarnej rejent Wallas w towarzystwie prezesa Michalskiego, Komendant i Prezes Honorowy Straży Pożarnej w Pabianicach  p. Feliks Krusche i Honorowy Wicekomendant Straży Pożarnej p. K. Ender. Za   nimi kroczyli przedstawiciele Okręgowego Związku Oficerów Rezerwy z prezesem p. mecenasem Słoniowskim i sekretarzem p. Thiele w otoczeniu wszystkich członków Związku Oficerów Rezerwy koła Powiatowego w Pabianicach w mundurach, przedstawiciele BBWR (Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem) z prezesem doktorem  Eichlerem na  czele, reprezentanci różnych stowarzyszeń do których zmarły należał i niezliczone rzesze mieszkańców m. Pabianic.

Po dojściu orszaku pogrzebowego do placu Straży pożarnej, przy którym zgromadzono cały tabor strażacki pożegnalny hejnał odegrał strażak-trębacz.

Na cmentarzu nad  grobem przemawiały następujące osoby: ks. proboszcz Wagner, ks. Kanonik- Bornstaedt – kapelan Ochotniczej Straży Pożarnej w Pabianicach, następnie piękne przemówienie wygłosił kolega szkolny zmarłego ks. Wojsa. W imieniu Związku Oficerów Rezerwy wygłosił prezes  p. Kanenberg następujące przemówienie:

W dniu 13 września 1934 r. zmarł przedwcześnie kolega nasz śp. por. Edward Pączkiewicz, członek Zarządu Koła w Pabianicach. W zmarłym Związek Oficerów Rezerwy traci jednego z najlepszych synów ojczyzny, zacnego kolegę i przyjaciela. Już od najmłodszych lat śp. por. Pączkiewicz należał do ruchu niepodległościowego, wychowany przez rodziców – Polaków na dobrego patriotę i dzielnego obrońcę Ojczyzny. W czasie studiów gimnazjalnych i uniwersyteckich należał do „Zarzewiaków”, gdzie często z narażeniem wolności osobistej, a nawet życia, pracował dla wielkiego celu wskrzeszenia Niepodległej Polski. Całe życie czynny, zawsze oddany pracy społecznej był zmarły serdecznie kochany przez wszystkich, z którymi się stykał, gdyż nie mogło być milszego i czynniejszego kolegi od niego. I oto bezlitosna śmierć skosiła go w sile wieku, kiedy jeszcze tyle pozostało pracy obywatelskiej, której z tak wielkim zamiłowaniem się oddawał. Niech mu Opatrzność da to w lepszym świecie, na co prawdziwie zasłużył. Śpij Kolego Edku w cichym grobie, dobrześ sobie zasłużył na spokój wiekuisty, a my tu pozostali nie zapomnimy nigdy Twojej świetlanej Postaci.

W imieniu farmaceutów przemawiał p. Bolechowski a w imieniu Ochotniczej Straży Pożarnej, wiceprezes Zarządu p. Leszek Sokołowski.

Przepiękna, słoneczna pogoda wrześniowa, stosy wspaniałych wieńców z żywych kwiatów, potęgowały ogromny żal za młodym życiem, przedwcześnie odchodzącym w pełni sił z tego świata.  (Gazeta Pabianicka nr 39/1934 r.)

Dzisiaj już prawie nikt nie pamięta o pabianickim aptekarzu i komendancie OSP . Grób rodziny Pączkiewiczów obok kaplicy cmentarnej marnieje i powoli popada w ruinę. Na płycie głównej widnieją ledwo czytelne napisy: Kazimierz Pączkiewicz – Obywatel Miasta Pabianic i Edward Pączkiewicz – mgr farmacji, Komendant Ochotniczej Straży Pożarnej, ppor. rez. Tablica po lewej stronie: Melania Zofia Pączkiewiczowa wdowa po Kazimierzu  mag. farm., właścicielu apteki i skł. aptecznych, zm. 3 XI 1935. Tablica ustawiona kiedyś po prawej stronie, obecnie zdemontowana i wsunięta za płytę główną: Władysław Pączkiewicz absolwent Uniwersytetu Genewskiego 1894-1967, Aniela Pączkiewicz 1903-1980. O płytę główną oparta jest także tablica z napisem: mgr Ireneusz Pączkiewicz 1923-2004. Według Alicji Dopart autorki „Starego Cmentarza Katolickiego w Pabianicach 1824-2004”  na grobie rodziny Pączkiewiczów znajdowała się jeszcze tablica środkowa dolna  z napisem: Helena Boncler 1898-1974 długoletni pedagog, wychowawca młodzieży, żołnierz AK p. „Bór”.

Pączkiewiczowie reprezentowali patrycjat miejski, byli zamożni, dobrze wykształceni i zaangażowani społecznie, i patriotycznie.

Kazimierz Pączkiewicz brał udział w życiu społecznym Pabianic. Był członkiem Komitetu Budowy Kościoła NMP w Pabianicach. Wchodził w skład Komisji Rewizyjnej Polskiej Macierzy Szkolnej w 1905 r. Był członkiem Zarządu Pabianickiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności w 1913 r. W latach 1912-1913  wchodził w skład Rady Pabianickiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu. Należał do Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Pracowników Handlowych i Przemysłowych w Pabianicach w 1913. Był naczelnikiem Oddziału Staromiejskiego Ochotniczej Straży Pożarnej w latach 1896-1910 i wicekomendantem OSP w latach 1910-1916. Zmarł w Pabianicach w 1916 r. Pochowany na cmentarzu katolickim 1 IV 1916 r. Aptekę po nim przy ul. Zamkowej 19 przejął syn – Edward Pączkiewicz ur. 1894 r. w Pabianicach. (Robert Adamek „Pierwsze apteki” w: „650 lat Pabianic”, 2005 r.)

Autor: Sławomir Saładaj