Biedermannowie

Wśród osób duchownych związanych z kościołem ewangelickim w Pabianicach wyróżnia się pastor Daniel Biedermann, który przez wiele lat służył miejscowym luteranom i został pochowany na tutejszym cmentarzu ewangelickim. Nagrobek zachował się mimo upływu czasu pod murem cmentarnym tuż przy bramie głównej. Pastorami byli także dwaj synowie Daniela Biedermanna – Eugeniusz i Gustaw, natomiast bratanek Daniela – Robert Biedermann był protoplastą łódzkiej gałęzi przemysłowców.

Daniel Gottlieb Biedermann

Biedermannowie mieszkali na ziemiach polskich już w drugiej połowie XVIII wieku. Pierwsza wzmianka o nich pochodzi z 1770 roku i dotyczy ślubu Georga Friedricha, syna Friedricha Bidermanna i Zuzanny Anny Sperling, właścicieli wiatraka w Woydrichowie. Między rokiem 1770 a 1786 przenieśli się do Zdun w powiecie kaliskim.

Daniel Gottlieb Biedermann urodził się 9 XI 1894 r. w Zdunach w rodzinie młynarzy. Jego rodzicami byli: Samuel Gottlieb, syn wspomnianego Georga Friedricha i Ana Zuzanna, córka Samuela Gottlieba Rotherta. W 1805 r. Biedermannowie przeprowadzili się do Zduńskiej Woli. Daniel razem ze swoim bratem Wilhelmem Traugottem wybrał zawód pastora. W 1824 r. został wpisany do ksiąg uczniów Królewsko-Warszawskiego Uniwersytetu pod numerem 2219. Następnie studiował w Szkole Rządowej w Berlinie. Po jej ukończeniu rozpoczął studia teologiczne w Dorpacie (Tartu).

Po śmierci Gotfrieda Haynsa, D. Bidermann 22 III 1829 został wybrany na urząd pastora gminy ewangelickiej w Pabianicach, który pełnił przez 35 lat. Jego głównym zadaniem było zakończenie budowy kościoła. Plan ten został zrealizowany już pod koniec 1830 r. W następnych latach pastor wyposażył i wykończył wnętrze kościoła. W 1844 r. zamówiono dla gminy ewangelickiej trzy dzwony w firmie Richtera w Kaliszu. W 1852 r. pomalowano kościół, a 6 lat później przeprowadzono remont. Wykonanie organów zlecono Bernhardowi Wohlfartowi z Pabianic. Gmina otrzymała również teren na cmentarz. Dzięki staraniom pastora Biedermana fabrykant Gotfried Herwig podarował kościołowi obraz przedstawiający Ostatnią Wieczerzę, namalowany przez nieznanego malarza z Saksonii.

Daniel Biedermann odprawiał nabożeństwa nie tylko w Pabianicach, ale również w okolicznych wsiach- Dłutowie, Bukowcu i Starowej Górze.

Zmarł w Pabianicach 1 VI 1863 r. przeżywszy 59 lat. Z żony Emilii z Saekelów pozostawił trzech synów: Teodora, Eugeniusza, Adolfa i dwie córki: Paulinę i Kornelię. Jego nagrobek do dziś znajduje się na cmentarzu ewangelickim w Pabianicach. (Robert Adamek)

Zwiastun Ewangeliczny z 30 czerwca 1864 roku informował o odejściu pastora.

Kościół ewangelicki poniósł znów dotkliwą stratę. Dnia 1 czerwca rb. po nader krótkim cierpieniu przeniósł się do wieczności w mieście Pabianicach ksiądz Daniel Biedermann, Pastor miejscowego Zboru Ewangelicko-Augsburskiego. Cichy ten i wierny pracownik w winnicy Pańskiej urodził się w Wielkim Księstwie Poznańskim, w mieście Zdunach r. 1804, dnia 9 listopada. Nauki gimnazjalne ukończył w Szkole Wojewódzkiej Kaliskiej, uniwersytet zaś rozpoczął na Aleksandryjskiej Wszechnicy Warszawskiej, a mianowicie na wydziale filologicznym w r. 1824, ukończył zaś wydział teologiczny w Berlinie w roku 1828.

W owym czasie panował wszechwładnie nie tylko na uniwersytecie Fryderyka Wilhelma, ale i w całych Niemczech znakomity teolog i jeden z najgłębszych myślicieli, Schleiermacher. Pod nim kształcił się i nasz Biedermann – lecz wróciwszy do kraju, ordynowany, po złożonym egzaminie, dnia 30 sierpnia 1829 r., kiedy został Pastorem Zboru Ewangelickiego w Pabianicach, poznał i przekonał się, że filozofia dobra jest na katedrze, ale nie na ambonie, że naginanie prawdy objawionej w Piśmie Świętym do form filozoficznych, zamąca tę prawdę, zamiast ją rozjaśniać. Dlatego też, trzymając się wiernie zasad Kościoła Augsburskiego, opowiadał swym współwyznawcom Ewangelię. Cichą, ale i błogosławioną była 35-letnia praca jego pasterska, a mieszkańcy Pabianic, uczują stratę zacnego człowieka.

Za trumną zmarłego postępowali obok wdowy i reszty rodzeństwa, dwaj synowie, obaj Pasterze zborów ewangelickich w Królestwie, i my szliśmy za marami wiernego pracownika w winnicy Pańskiej, a żal ścisnął nam serca, bo oto coraz bardziej zmniejsza się grono dawniejszych Pastorów. Pastorów, którzy w ustronnych pracując zborach, mało znani, wśród ciężkich trudów, wiernie i trzeźwo wygłaszają Ewangelię.

https://osadnicy.info - Daniel Gottlieb Biedermann

Eugeniusz Biedermann

Biedermann Eugeniusz (24 II 1832 -31 I 1912) pastor luterański, nauczyciel religii, superintendent piotrkowski. Urodzony w Pabianicach w powiecie łaskim. Syn Daniela Gottlieba, brat Gustawa Adolfa. Gimnazjum ukończył w Piotrkowie Trybunalskim, naukę zaczął jednak w Warszawie i Kaliszu. W latach 1851-1853 pracował jako guwerner. Studiował teologię w latach 1853-1857. Członek Konwentu Polonia w 1853 r. Ordynowany na duchownego luterańskiego 21 czerwca 1857 r. W latach 1857-1860 był wikariuszem, kapelanem w garnizonie warszawskim i nauczycielem religii ewangelickiej w szkołach warszawskich, w 1860-1865 pastorem luterańskim z Zagórowie w powiecie słupeckim, w 1865-1871 w Pułtusku i od 1871 do 1912 w Tomaszowie Mazowieckim w powiecie brzezińskim.

W Tomaszowie zainicjował budowę 4-klasowej szkoły, której został kierownikiem oraz szpitala, którego był kuratorem przez 15 lat, zaangażował się również w budowę kościoła ewangelickiego (zbudowany w 1902 r.). Jednocześnie w latach 1985-1912 był superintendentem diecezji piotrkowskiej.

We wszystkich tych miejscowościach był nauczycielem religii ewangelickiej. Niezwykle szanowany przez swoich parafian, wyraźnie podkreślał swoją polskość. Ożenił się z Marią Emmą Katarzyną Loth (zm.1912 r.), której trzej bracia zginęli w powstaniu styczniowym 1863 r. Nie mieli dzieci. Zmarł w Tomaszowie, został pochowany na miejscowym cmentarzu ewangelickim.

Adolf Gustaw Biederman

Biedermann Gustaw Adolf (3 II 1834-17 IX 1893) pastor luterański. Urodzony w Pabianicach w powiecie łaskim. Syn Daniela Gottlieba, pastora, luteranina i Emilii Saekel, brat Eugeniusza. Ojciec był długoletnim pastorem w Pabianicach (35 lat od 1829 r. do śmierci). W okresie powstania listopadowego (1830-1831) wygłaszał patriotyczne kazania. Zarzucano mu „wiarołomstwo dla tronu prawowitego monarchy” (tj. cara Mikołaja I, który formalnie był królem Polski). Władze kościelne sprawę wyciszyły, a pastor skoncentrował się na wypełnianiu obowiązków religijnych. Ród Biedermannów pochodzi ze Śląska i osiada na ziemiach polskich w I połowie XVIII w. w Zdunach wraz z innymi osadnikami: Niemcami i ewangelikami. Najstarszym znanym przedstawicielem tego rodu był Georg Friedrich, mieszkający w Zdunach w 1730 r. Jego wnukiem był Samuel Gottlieb (1771-1816) młynarz. Miał on czterech synów: Samuela Augusta (ur. 1795), Carla Friedricha (ur. 1799), Wilhelma Traugotta (ur. 1801) ojca Roberta, który stworzył podstawy materialne gałęzi kapitalistycznej rodziny w Łodzi; Daniela Gottlieba, ojca dwóch dorpatczyków: Eugeniusza i Gustawa.

Ten ostatni najpierw uczył się w domu, by w wieku prawie 9 lat pójść do gimnazjum w Kaliszu. Naukę w gimnazjum ukończył w Piotrkowie w 1850 r. Następnie cztery lata spędził zapewne w Warszawie. Później studiował teologię w latach 1854-1858, student graduowany. Członek Konwentu Polonia w 1854 r. Ordynowany na duchownego luterańskiego 15 sierpnia 1858 r. w Warszawie, gdzie był kapelanem wojskowym do końca tego roku. Do czerwca 1862 r. był wikariuszem i nauczycielem religii w Łodzi.

W latach 1862-1871 był administratorem (pastorem) w Nowosolnej w powiecie łódzkim, od 1871 do 1891 pastorował w Brzezinach. Wkrótce zmarł w wieku 59 lat. Ożenił się z Marią Pauliną Krusche, z którą miał 4 córki, a mianowicie: Natalię Adelę, Idę Teodorę , Julię Joannę i Marię. (Grzegorz Błaszczyk „Dorpatczycy. Polscy studenci na Uniwersytecie Dorpackim…”, 2023)

Autor: Sławomir Saładaj