Prekursor agroklimatologii

Rudolf Eduardowicz Dawid urodził się w 1887 r. w Pabianicach, gubernia piotrkowska, obecnie Polska. Ukończył Moskiewską Akademię Rolniczą w 1910 r. oraz roczne studia meteorologiczne w Petersburgu w 1915 r. Doktor nauk rolniczych (1934), profesor, członek Wszechzwiązkowej Akademii Rolniczej ZSRR (1935). Wybitny uczony, prekursor agroklimatologii. Pracował jako agronom rejonowy w guberni wołyńskiej (1910), asystent oddziału hodowli roślin (1911-1915), kierownik biura meteorologicznego Akademii Rolniczej w Saratowie (od 1923), dyrektor Instytutu Naukowo-Badawczego Suszy i Wiatrów Stepowych ( od 1934). Twórca sieci stacji meteorologicznych na Dolnym Powołżu. Uczestnik i kierownik wszechzwiązkowej kampanii śnieżnej (1930). Opracował szereg kapitalnych monografii dotyczących klimatu południowo-wschodniej Rosji. Analizował wpływ klimatu i pogody na wzrost, rozwój i plonowanie roślin oraz możliwość regulowania warunków oświetleniowych, termicznych, wilgotnościowych i wiatrowych w uprawie roślin. Badał procesy parowania i nawilgocenia gleby. Zalecał wykorzystywanie rozległych pokryw śniegowych do poprawy stanu nawodnienia pól uprawnych. Był aktywnym uczestnikiem badań hydrologicznych poprzedzających realizację projektu irygacji Zawołża. W dorobku profesora Dawida znajduje się 100 prac, w tym 14 książek. Ważniejsze publikacje to „Atlas klimatyczny Dolnego Powołża” (1923), „Klimat Dolnego Powołża” t. 1 (!927) i t. 2 (1929), „Klimat a rolnictwo” (1925).

Dawid padł ofiarą czystek stalinowskich w środowisku akademickim – sprawa Łysenki i jego oponentów. Trofim Łysenko stworzył pseudonaukową teorię zaprzeczającą istnienia genów a uznającą dziedziczną zmienność środowiskową za główny czynnik przystosowawczy. Uznawał, iż cały organizm przystosowujący się do zmian w środowisku stanowi podłoże dziedziczne, co z kolei oznacza możliwość dziedziczenia cech nabytych. Oparciem dla tych poglądów była praktyka rolnicza i sadownicza. Łysenko zakładał skokowe powstawanie nowych gatunków i obiecywał uzyskiwanie natychmiastowych wyników, np. zwiększenie plonów, otrzymywanie odmian odpornych na mróz. Teoria Łysenki została uznana przez Józefa Stalina za obowiązującą w ZSRR. Rozpoczęto prześladowania naukowców, którzy odrzucali tzw. łysenkizm.

Stromin, naczelnik zarządu obwodowego NKWD w Saratowie w sposób sobie właściwy rozpoczął przesłuchiwania akademików. Stawką była gra o życie. Rudolf Dawid miał zeznać: „ Poważny krąg znamienitych uczonych na czele z Wawiłowem, Kolcowem, Mejsterem, Konstantynowem, Licynem, Serbowskim aktywnie występuje przeciwko rewolucyjnej teorii Łysenki. Stało się dla mnie oczywistym, ze wymienionych akademików łączy jedna linia polityczna, należą oni do antyradzieckiej organizacji. Chcąc sprawdzić swoje przypuszczenia, podzieliłem się nimi z akademikiem Mejsterem, który przyznał, że ataki na Łysenkę prowadzi grupa trockistowska”. Dawid nie mógł jednak znieść atmosfery kłamstwa i terroru. Wystąpił w obronie profesora Tułajkowa, napisał nawet list uzasadniający absurdalność zarzutów wobec kolegi z instytutu. Reakcja Dawida została odnotowana w sprawozdaniu uczelnianym: „W Saratowie są zwolennicy akademika Tułajkowa. Nie wszyscy jeszcze odcięli się od jego obcych poglądów. Obce i skrajne poglądy wypaczające zasady agronomii nie zostały jeszcze do końca wyplenione. Aby walczyć z nimi skutecznie, jak słusznie zauważył profesor Lewoszin, pracownicy naukowi muszą pilnie studiować Marksa, Engelsa, Lenina i Stalina”. 10 stycznia 1937 roku Dawid został aresztowany i oskarżony o udział w działalności antyradzieckiej. Rozstrzelano go 21 stycznia 1938 r. Rehabilitacja profesora miała miejsce w 1956 roku. Pamięć o urodzonym w Pabianicach Rudolfie Dawidzie jest podtrzymywana w Naukowo-Badawczym Instytucie Południowego Wschodu w Saratowie.

http://www.cnshb.ru/akdil/AKAD/base/RD/000733.shtm

Autor: Sławomir Saładaj