Koncepcja Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

Koncepcja organizacji Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

przy Przedszkolu Miejskim nr 16 w Pabianicach

 

Opracowanie:

mgr Beata Adasiak

mgr Urszula Wiąckiewicz

1. Wprowadzenie - uzasadnienie potrzeby wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

2. Identyfikacja problemu

3. Proces tworzenia projektu programu Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka
   

   • Podstawowe akty prawne
   • Przebieg prac nad opracowaniem koncepcji Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

4. Koncepcja Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

   • Adresaci wczesnej wielospecjalistycznej pomocy
   • Cele wobec beneficjentów programu
   • Wymagania formalne
   • Modelowy ciąg działań
   • Miejsce realizacji świadczeń – stan przygotowania placówki do realizacji działań

5. Znaczenie Wczesnego Wspomagania Rozwoju dla dziecka i jego rodziny

6. Odwołanie do dokumentów strategicznych

7. Kosztorys
   

 

1. Wprowadzenie - uzasadnienie potrzeby wczesnego  wspomagania rozwoju dziecka

Wczesne wspomaganie rozwoju jest nowym zadaniem w polskim systemie oświaty, ważnym z punktu widzenia rozwoju i potrzeb dziecka niepełnosprawnego lub zagrożonego niepełnosprawnością.

Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka są to zintegrowane oddziaływania profilaktyczne, diagnostyczne, rehabilitacyjne, pedagogiczne, psychologiczne i medyczne, których podmiotem  jest małe dziecko, które jest zagrożone niepełnosprawnością albo u którego występują dysfunkcje rozwojowe oraz jego rodzina. Tak więc podmiotem wczesnego wspomagania jest małe dziecko od momentu wykrycia  symptomów zaburzenia do podjęcia nauki w szkole.

Dlaczego wczesne?

Podjęcie wielospecjalistycznych działań (terapeutyczno-rehabilitacyjno-edukacyjnych) powinno rozpocząć się możliwie jak najszybciej od momentu zauważenia nieprawidłowości w rozwoju dziecka. Biorąc pod uwagę dużą plastyczność centralnego układu nerwowego we wczesnym okresie rozwoju dziecka, im wcześniej wykryte i zdiagnozowane zostaną zaburzenia tym większe szanse na szybką pomoc i dziecku i jego rodzinie.

Pabianice są miastem liczącym 70.275 mieszkańców (stan na dzień 30 XII 2006). W tej liczbie 8% stanowią dzieci w wieku 0 – 9 lat. 

Na tle innych miast regionu Pabianice są miastem o najbardziej niekorzystnej strukturze wiekowej ponieważ aż 19% mieszkańców to osoby w wieku poprodukcyjnym. Prognozy na lata następne przewidują pogłębianie się niekorzystnych tendencji. Innymi niekorzystnymi czynnikami zagrażającymi prawidłowemu przygotowaniu dzieci do samodzielnego, aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym są: duża grupa rodzin niepełnych wychowujących co najmniej 1 dziecko (22,65% ogółu rodzin pabianickich) oraz  niski poziom wykształcenia (osoby bez wykształcenia, z wykształceniem podstawowym nieukończonym, podstawowym i zawodowym stanowią ok. 54% populacji).

W tej sytuacji poważnym problemem staje się  kompetentna obserwacja rozwoju dziecka, rozpoznanie nieprawidłowości i wczesna reakcja na nie ze strony rodziców i opiekunów. Brak adekwatnych zachowań, bezradność rodziny, nieumiejętność szukania wsparcia we wczesnym okresie pojawienia się zaburzeń rozwojowych dziecka są przyczyną zbyt późnej diagnozy, a tym samym późnego podjęcia działań terapeutycznych. Dzieciom i rodzinom dzieci niepełnosprawnych i z zaburzeniami rozwojowymi musi być świadczone wsparcie i pomoc w wypełnianiu przez nie trudnych i obciążających zadań opiekuńczych, rehabilitacyjnych i wychowawczych.

Do chwili obecnej na terenie miasta i gminy Pabianice nie ma placówki obejmującej wczesną, wielospecjalistyczną, skoordynowaną i ciągłą opieką dzieci niepełnosprawne i zagrożone niepełnosprawnością. Pomoc tę może zapewnić Zespół Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka.

2. Identyfikacja problemu

Dane statystyczne opublikowane przez W.U.S. w Raporcie o stanie zdrowia mieszkańców województwa łódzkiego wskazują, że:

• osoby niepełnosprawne w grupie wiekowej 0 – 14 r.ż. stanowią ogółem 3,5%
• ponad 50% ludności jest dotkniętych co najmniej jedną chorobą przewlekłą
• co czwarte dziecko w wieku 0 – 14 lat choruje na chorobę przewlekłą

W związku z powyższymi danymi jako inicjatorzy projektu podjęliśmy  próbę zdiagnozowania skali zjawiska na terenie Pabianic.

W celu szacunkowego określenia liczebności grupy dzieci mogących być adresatami działań ZWWRD zwróciliśmy się do publicznych i niepublicznych przychodni  zdrowia  na terenie Pabianic z prośbą o zebranie i udostępnienie danych dotyczących problemów rozwojowych u dzieci w wieku od 0-7 lat zarejestrowanych w placówkach.

Uzyskane wyniki przedstawia poniższe zestawienie.

Dzieci z grupy ryzyka okołoporodowego - 22

Zaburzenia rozwoju ruchowego - 98

Wady i choroby narządu wzroku - 94

Wady i choroby narządu słuchu i zaburzenia mowy - 92

Zaburzenia i choroby układu oddechowego - 121

Zaburzenia rozwoju psychicznego i somatycznego - 81

Przewlekłe stany zaburzenia odżywiania i stany niedoborowe - 140

Wady i choroby układu kostnego i tkanki łącznej - 15

Wady i choroby układu moczopłciowego - 86

Zaburzenia neurologiczne - 17

Podsumowując daje to grupę 766 dzieci z różnymi problemami rozwojowymi. Znaczna część w/w dzieci oprócz pomocy i interwencji lekarskiej wymaga wielospecjalistycznej pomocy terapeutyczno-rehabilitacyjno-edukacyjnej – potwierdzają ten fakt lekarze.

3. Proces tworzenia projektu programu ZWWRD

Podstawowe akty prawne regulujące organizowanie wczesnego wspomagania rozwoju

• Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 roku (Dz.U. z 1996 r. Nr 67 poz.329 z późn. zm.)

  Art.71b ust.2a. „W przedszkolach i szkołach podstawowych mogą być tworzone zespoły wczesnego wspomagania rozwoju dziecka w celu pobudzania psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka, od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzonego bezpośrednio z dzieckiem i jego rodziną”

• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2005 roku w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
• Konstytucja Rzeczypospolitej

  Art. 68 ust.3 Władze publiczne są zobowiązane do zapewnienia opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku

• Konwencja o Prawach Dziecka  ( ratyfikowana przez Polskę 30 września 1991 r.)

  Art. 23  Państwa-Strony uznają, że dziecko psychicznie lub fizycznie niepełnosprawne powinno mieć zapewnioną pełnię normalnego życia w warunkach gwarantujących mu godność, umożliwiających osiągnięcie niezależności oraz ułatwiających aktywne uczestnictwo dziecka w życiu społeczeństwa

• Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego

  Art.4.1. „Działania zapobiegawcze w zakresie ochrony zdrowia psychicznego są podejmowane przede wszystkim wobec dzieci,

  2.Działania te obejmują w szczególności:

  2a. Tworzenie placówek rozwijających działalność zapobiegawczą, przede wszystkim poradnictwa psychologicznego oraz placówek specjalistycznych z uwzględnieniem wczesnego rozpoznawania potrzeb dzieci z zaburzeniami rozwoju psychoruchowego,

Przebieg prac nad opracowaniem koncepcji

1. Zdefiniowanie celów, założeń i koncepcji realizacji Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka
2. Konsultacje z zespołem pedagogów na terenie placówki, w której planowane jest powołanie ZWWRD – PM Nr 16  
3. Diagnoza potrzeb – wstępne określenie skali zjawiska na terenie miasta Pabianic
4. Konsultacje z władzami miasta oraz z przedstawicielami nadzoru pedagogicznego
5. Przeprowadzenie akcji informacyjnej propagującej ideę wczesnego wspomagania rozwoju:
   • Prezentacja założeń w miejscowej prasie
   • Zorganizowanie seminarium szkoleniowo – naukowego (dla pedagogów, przedstawicieli służby zdrowia i zainteresowanych rodziców ) „Wczesne wspomaganie rozwoju – nadzieja i szansa na lepsze jutro dziecka”. Instytucjami współuczestniczącymi w organizacji seminarium były: Urząd Miejski w Pabianicach i Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi 
   • Opracowanie materiałów informacyjnych dla rodziców i pedagogów
   • Przedstawienie koncepcji WWR dyrektorom przedszkoli z terenu miasta Pabianice
   • Zorganizowanie zebrania informacyjnego dla rodziców dzieci niepełnosprawnych i zagrożonych niepełnosprawnością
6. Złożenie wniosku o wyrażenie zgody na powołanie ZWWRD przy Przedszkolu Miejskim Nr 16 w Pabianicach

4. Koncepcja Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

Adresaci wczesnej, wielospecjalistycznej pomocy

Szczególną uwagę i wsparcie zamierzamy skierować na:

• dzieci z upośledzeniem umysłowym lub cechami upośledzenia umysłowego (w tym wynikających z zaburzeń genetycznych)
• dzieci z zaburzeniami i chorobami psychicznymi ( w tym zaburzenia emocjonalne, w tym ADHD, Zespół Willi-Pradera, Zespół Retta, Zespół Aspergera i neurologiczne- epilepsja)
• dzieci z dysfunkcją ruchu i układu kostno-stawowego (w tym dzieci z mpd, obniżonym napięciem mięśniowym, wiotkością, niezbornością ruchową)
• dzieci z ryzyka okołoporodowego (zaburzenia odżywiania  i stany niedoborowe, zaburzenia układu oddechowego i wcześniaki)

W chwili obecnej jest to grupa licząca 475 dzieci.

Pomoc i wsparcie jest adresowana również do rodziców i opiekunów w/w grupy dzieci a także do szeroko rozumianego środowiska w którym funkcjonuje dziecko.

Cele wobec beneficjentów programu

Cele ukierunkowane na dziecko:

• Diagnoza rozwoju dziecka (wstępna diagnoza psychologiczna)
• Wielospecjalistyczna diagnoza funkcjonalna (pogłębiona diagnoza dziecka – kompleksowa i interdyscyplinarna opracowana przez specjalnie powołany zespół)
• Włączenie terapii ze względu na rozpoznane nieprawidłowości rozwojowe
• Opracowanie Indywidualnego Programu Terapii opartego na mocnych stronach dziecka i jego ograniczeniach
• Ustalenie cyklu terapeutycznego oraz zasad jego monitorowania i weryfikowania

Cele ukierunkowane na rodzinę

• Modelowanie sytuacji prowadzących do rozwiązania problemów rodzinnych, kształtowanie właściwych postaw rodzicielskich i zachowań pożądanych w kontaktach z dzieckiem
• Psychoedukacja (wyjaśnianie patomechanizmów zaburzeń rozwoju dziecka, włączanie w proces terapii, wspólne budowanie realistycznej wizji dziecka )
• Udzielanie instruktażu i porad, prowadzenie konsultacji w zakresie pracy z dzieckiem
• Udzielanie pomocy w przystosowaniu warunków w środowisku domowym do potrzeb dziecka
• Informowanie o ofercie diagnostyczno – terapeutycznej i rehabilitacyjnej w istniejących placówkach
• Organizowanie grup wsparcia i szkoleń dla rodziców

Cele ukierunkowane na środowisko

• Propagowanie idei Wczesnego Wspomagania Rozwoju poprzez nawiązanie stałej współpracy z pracownikami służby zdrowia w :
  • szpitalach na oddziałach położniczych, oddziałach patologii ciąży,
  • poradniach D, przychodniach lekarskich, żłobkach, (akcja informacyjna poprzez foldery, plakaty, ulotki)
• Uruchomienie strony internetowej w celu prowadzenia działalności informacyjnej, szkoleniowej i wymiany doświadczeń
• Nawiązanie współpracy z placówkami naukowymi 
• Publikacje dla rodziców, nauczycieli, specjalistów

Aby te cele mogły być osiągnięte potrzebny jest zespół specjalistów różnych specjalności. W skład zespołu powinni wchodzić:

1. pedagog specjalny posiadający kwalifikacje odpowiednio do rodzaju niepełnosprawności dziecka  a w szczególności oligofrenopedagog, yflopedagog lub surdopedagog
2. psycholog
3. logopeda
4. terapeuci innych specjalności w zależności  od potrzeb dziecka  i jego rodziny np. fizjoterapeuci, terapeuci widzenia, orientacji przestrzennej, pecjaliści integracji sensorycznej
5. lekarze różnych specjalności m.in. lekarz neurolog, okulista oraz konsultanci innych specjalności w zależności od potrzeb.

         

Wymagania formalne

Wymagania, aby dziecko zostało objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju

O tych wymaganiach powinien wiedzieć każdy rodzic, który chce, aby jego dziecko zostało objęte opieką ZWWRD.

• Dzieci przyjmowane są na podstawie opinii o potrzebie WWR wydanej przez Zespół Orzekający  w PPP (jeżeli dziecko chodzi już do przedszkola lub żłobka opinię wydaje PPP w rejonie placówki do której uczęszcza dziecko, albo w przypadku gdy dziecko nie uczęszcza do żadnej placówki – poradnia w rejonie zamieszkanie dziecka z rodzicami)
• Rodzice składają wniosek do właściwej PPP o potrzebie WWRD, który rozpatrzony będzie prze zespól orzekający  danej poradni
• Zespół orzekający wydaje opinię , na podstawie której dziecko może być objęte WWRD

UWAGA! Wcześniejsze uzyskanie przez dziecko orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego czy integracyjnego nie wyklucza możliwości korzystania  z zajęć organizowanych w ramach WWR.

Modelowy ciąg działań

Pierwsze objawy nieprawidłowości lub tylko uświadomione zagrożenia rozwoju

↓

Wstępna diagnoza (lekarska lub psychologiczna) we współpracy z rodzicami.
Skierowanie do Zespołu.

↓

Pogłębiona diagnoza wielospecjalistyczna: rehabilitacyjno – terapeutyczno – psychologiczno – logopedyczna z uwzględnieniem aspektu rodziny

↓

Kompleksowy program wspomagający dla dziecka i rodziny (opracowanie i wdrożenie)

↓

Systematyczna praca programowa, monitorowanie działań na podstawie aktualizowanej diagnozy. Modyfikowanie programu.

Miejsce realizacji świadczeń

Stan przygotowania Przedszkola Miejskiego nr 16 w Pabianicach do realizacji Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

Przedszkole Miejskie nr 16 powstało w 1984 roku. W rok później utworzona została grupa specjalna. We wrześniu 1996 roku powstała pierwsza grupa integracyjna. Aktualnie w przedszkolu funkcjonują dwie grupy specjalne, cztery integracyjne i dwie masowe.

Biorąc pod uwagę nasze  24 letnie doświadczenie w organizowaniu pracy opiekuńczo-wychowawczej i dydaktycznej w odniesieniu do dzieci z dysfunkcjami rozwojowymi oraz dokonując analizy przeprowadzonych badań dotyczących rodzajów zaburzeń rozwojowych u małych dzieci, podjęliśmy starania o utworzenie przy Przedszkolu Miejskim nr 16  Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka. Instytucjami uprawnionymi do organizowania WWR są szkoły specjalne, ośrodki szkolno-wychowawcze, poradnie psychologiczno-pedagogiczne oraz przedszkola.

Zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi chcemy objąć opieką dzieci od 0 do 7 roku życia ( do rozpoczęcia nauki w szkole). Spełniamy kryteria do prowadzenia diagnostyki i zajęć z zakresu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka:

Przedszkole jest przygotowane do przyjęcia osób niepełnosprawnych  - podjazd dla wózków inwalidzkich, poszerzone wejście, każda klasa dysponuje łazienką wyposażoną w odpowiednio nisko zamontowane umywalki i sanitariaty oraz brodziki;

• Przedszkole dysponuje 8 salami edukacyjnymi (dwa oddziały specjalne i cztery oddziały integracyjne), które przygotowane są      i wyposażone stosownie do potrzeb i specyfiki pracy z dziećmi (kąciki tematyczne, relaksacyjne);
• Przedszkole dysponuje gabinetami do pracy indywidualnej: logopedycznym, psychopedagogicznym, salą zabaw ruchowych;
• Przedszkole posiada Salę Doświadczania Świata (dofinansowaną ze środków PFRON) wyposażoną w sprzęt do poznawania świata wszystkimi zmysłami
• Przedszkole dysponuje odpowiednim sprzętem i pomocami dydaktycznymi usprawniającymi różne sfery rozwoju dziecka;
• Przedszkole zatrudnia wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną (zatrudniony psycholog, logopeda, rehabilitant, nauczyciele wspierający, surdopedagog, pedagodzy specjalni) 
• Nauczyciele pracują z dziećmi i ich rodzinami różnorodnymi metodami psychopedagogicznymi (np. „Poranny krąg według pór roku”, „Świadomość ciała, kontakt i komunikacja” – M.Ch. Knilla, „Kinezjologia edukacyjna” – P. Dennisona, relaksacja, pedagogizacja rodziców itd.)
• Przedszkole prowadzi dodatkową formę terapii we współpracy z Fundacją „AMI” (dogoterapia)
• Przedszkole współpracuje z instytucjami działającymi na rzecz udzielania wsparcia dzieciom niepełnosprawnym, zagrożonym niepełnosprawnością i ich rodzinom;
• Przedszkole współpracuje z placówkami zajmującymi się kształceniem i doskonaleniem zawodowym kadr pedagogicznych;
• Przedszkole ma wizję funkcjonowania ZWWRD  uwzględniającą perspektywiczne podnoszenie jakości usług m.in. poprzez dalsze kształcenie kadry  w celu wprowadzenia nowatorskich metod diagnozy i terapii oraz doskonalenie bazy lokalowej i materiałowej.

5. Znaczenie wczesnego wspomagania rozwoju dla dziecka i jego rodziny

• zapewnienie optymalnego rozwoju intelektualnego i psychospołecznego
• zapewnienie większych korzyści ekonomicznych i obniżenie kosztów społecznych przez zwiększenie przyszłych możliwości uczenia się
• zapewnienie większej równości społecznej przez wyrównanie szans edukacyjnych
• zapobieganie marginalizacji społecznej dziecka i rodziny
• zwiększenie skuteczności późniejszej nauki przez stworzenie podstaw do realizacji i powiązanie z późniejszymi programami edukacyjnymi, społecznymi, prozdrowotnymi
• mogą przyczynić się do ograniczenia przyszłych wydatków na opiekę zdrowotną, opiekę i świadczenia socjalne dla niesprawnych, niezaradnych, bez odpowiedniego wykształcenia oraz źle przystosowanych społecznie dorosłych osób niepełnosprawnych
• zapewnienie wsparcia rodzinie i pomocy matce - zwłaszcza pracującej – w odpowiedzialnej realizacji zadań wychowawczych

6. Odwołanie do dokumentów strategicznych

Koncepcja utworzenia Zespołu Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka wpisuje się z założenia „Strategii Rozwoju Gospodarczego Miasta Pabianice na lata 2007 – 2015

 OBSZAR KLUCZOWY – JAKOŚĆ ŻYCIA

Poprawa jakości życia mieszkańców Pabianic

1. Zwiększenie na terenie miasta zasobów mieszkaniowych
2. Poprawa jakości kształcenia
3. Rozszerzenie oferty rekreacyjnej i sportowej miasta
4. Zapewnienie  bezpieczeństwa mieszkańcom i osobom przyjezdnym
5. Rozszerzenie oferty kulturalnej miasta
6. Projekty kosztorysów:
   • wstępnej kalkulacji kosztów osobowych dla nauczycieli pracujących w Zespole Wczesnego Wspomagania Dziecka przy Przedszkolu Miejskim nr 16 w Pabianicach
   • doposażenia przedszkola w sprzęt SI z przeznaczeniem do wykorzystania w zajęciach rehabilitacyjno-kompensacyjnych w ramach Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka

Autor: Mirosław Niepsuj