Mysłek

W dawnej Polsce pabianiczanie bywali pisarzami miejskimi. W szesnastym wieku Walenty Mysłek – bakałarz sztuk wyzwolonych pełnił swój urząd  niedaleko Krakowa w Kleparzu i Kazimierzu. W pracy pomagał mu podpisek i skrybowie.

Pisarz  prowadził kancelarię miejską, zapisywał uchwały rady i ławy, jak i rejestrował  sprawy wnoszone przez mieszczan. Protokołował również obrady magistratu i sporządzał odpisy z ksiąg miejskich. Opiekował się archiwum miejskim, a zwłaszcza złożonymi tam przywilejami. Prowadząc różne rodzaje ksiąg, zdobywał doświadczenie i wiedzę zarówno w dziedzinie administracji jak i prawa, co miało wpływ na jego rolę dla miasta i nakładane nań dodatkowe obowiązki.

Wacław Urban w artykule „Jan z Koszyczek redivivus” zamieszczonym w Krakowskim Roczniku Archiwalnym, t.3, 1997  pisze : „Wspomnieć można jeszcze o Walentym Mysłku z Pabianic, który był pisarzem miejskim w latach 40. XVI stulecia. Jego kariera zawodowa zwraca uwagę gdyż zanim zaczął pracować w Kazimierzu był pisarzem miejskim w niedalekim Kleparzu”.

Kleparz, satelita Krakowa nosił także nazwę Minor Florencia. Było to miasto rzemieślnicze, obywające się prawie bez kupców. Najzamożniejszymi  rzemieślnikami kleparskimi byli kuśnierze, rzeźnicy, krawcy, szewcy, stolarze, bednarze, powroźnicy, sukiennicy, barchannicy i piekarze. Rzemieślnicy kleparscy reprezentowali dobry poziom, jeśli w latach 1524-1525 brali udział przy uruchamianiu dzwonu „Zygmunta”. Przy miejscowej parafii św. Floriana istniała szkoła, w której pracowali nauczyciele z tytułami uniwersyteckimi i skupiała uczniów różnego stanu z połowy ziem polskich. Kolegiata św. Floriana było własnością uniwersytetu krakowskiego, a stanowiska w niej rozdawano jako beneficja jego wykładowcom.

Jednym z ważniejszych członków kleparskiego magistratu był pisarz miejski, który nieraz spełniał i inne funkcje prawne, mógł na przykład być jednocześnie podwójcim lub awansować do wyższych godności. Pisarz Jan z Koszyczek poprzednik Walentego Mysłka otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 25 złotych rocznie (równowartość 10 wołów) poza różnymi opłatami sądowymi czy kancelaryjnymi.  W 1533 roku Mysłek zastąpił Koszyczka, który  wszedł w skład rady miejskiej. Karol Maleczyński w „Dyplomatyce wieków średnich”, 1971 stwierdza: Następcą Jana z Koszyczek, który występował teraz jako „olim scriba civilis”, był również pochodzący z niewielkiego miasta i także bakałarz artium Walenty Mysłek z Pabianic.  W czerwcu 1539 r. Walenty Mysłek  zamieścił następujący  wykaz członków rady miejskiej kleparskiej: Florian Frebel, powroźnik – burmistrz, Stanisław Sosna , kowal, Mikołaj Mikulec, kuśnierz, Bartłomiej Kossarz, rzeźnik, Jan z Koszyczek, bakałarz, Jan Pochwa, rzeźnik  - rajcy urzędujący oraz sześciu mających głos doradczy starych rajców (w połowie powroźników). W niedalekiej przyszłości także Mysłek miał zostać rajcą i awansować do grupy rządzącej pobliskim  Kazimierzem.

Według Janiny Dzikównej  autorki „Monografii Kleparz  Kraków do 1528 roku”, 1932 najstarsza z dochowanych ksiąg radzieckich  prowadzona przez Walentego Mysłka (Acta actorum consulatus ciyitatis alias Kleparz comparata anno a Nativitate Christi 1539) stanowi podstawowe źródło dla zapoznania się z urzędami radzieckimi miasta Kleparza.

Sebastian Stańczyk w pracy „Urzędnicy miejscy Kazimierza koło Krakowa od połowy XVI do końca XVIII w.”, 2020  zaprezentował kontekst społeczny i gospodarczy działalności Walentego Mysłka  w Kazimierzu.

Kazimierz był miastem rzemieślników – słodownicy, piwowarzy, miodosytnicy. Jak na stosunkowo niewielkie miasto, licznie reprezentowani byli również złotnicy czy chirurdzy mieszkający przede wszystkim na Stradomiu. Miasto stanowiło centrum pielgrzymkowo-religijne okresu staropolskiego – miejsce śmierci biskupa Stanisława, groby Stanisława Kazimierczyka czy Izajasza Bonera.

Urzędnicy kazimierscy nie ograniczali się do działalności na jednym tylko polu. Oprócz czerpania zysków z aktywności w wyuczonym rzemiośle, bogacili się na karczmarstwie, browarnictwie, wynajmie nieruchomości, a także na spławie wiślanym (głównie soli) czy na handlu bydłem. Pisarze miejscy bywali rektorami miejskiej szkoły parafialnej, funkcjonującej przy kościele farnym pod wezwaniem Bożego Ciała. Kazimierz z Krakowem  łączyły silne więzy społeczne, gospodarcze i kulturowe.

Walenty Mysłek, bakałarz sztuk wyzwolonych z Pabianic był rajcą w latach 1551-1555 oraz w okresie 1558-1581. Posiadał słodownię na ulicy Żydowskiej, dom na Zabłociu, a także kamienice na ulicy Krakowskiej i ulicy świętego Jakuba. Jako pisarz a później rajca znalazł się w centrum relacji między radą a wójtem z ławą i reprezentacją pospólstwa, a także reprezentacją władzy centralnej czyli wielkorządcami krakowskimi.

*

Bogdan Petryszak w artykule „Sporządzanie testamentów we Lwowie w późnym średniowieczu- pisarze, ceny, okoliczności”, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, nr 3/2014 wspomina drugiego pisarza z Pabianic, Jakuba syna Wojciecha, który sporządził m. in. akt notarialny dotyczący rozdziału sumy pieniędzy zapisanej w testamencie dla katedry lwowskiej.

„Testamenty z XV wieku, które zachowały się w nieco większej liczbie, zapisywano w księgach radzieckich i ławniczych oraz jako akta notarialne. Na przykład na mocy dokumentu wystawionego przez kancelarię arcybiskupią 17 sierpnia 1440 r., arcybiskup lwowski Jan Odrowąż, rozdzielił sumę 330 i pół grzywien polskich przeznaczoną w testamencie Nikłasza Hechta, kupca mołdawskiego na rzecz katedry lwowskiej. Dokument uwierzytelniony  został aktem notarialnym sporządzonym przez Jakuba z Pabianic, syna Wojciecha, kleryka diecezji gnieźnieńskiej i notariusza publicznego”.

Lwowscy pisarze miejscy otrzymywali w latach 1522-1575 po 40 zł rocznie, co odpowiadało około 1530 r. 93 gramom złota. Pisarz był tam bogaczem w porównaniu z sytuacją nauczycieli miejskich.

http://www.pabianiciana.pl/pabianice-duze/pd_pabianiczanie.php

Autor: Sławomir Saładaj